Σεπτέμβρης 1943
Η ιταλική αντίσταση στην Κέρκυρα έγινε πραγματικά απελπιστική εξαιτίας της μη τηρήσεως των συμφωνίας από πλευράς Συμμάχων και εξαιτίας των στρατηγικών και τακτικών λαθών από πλευράς ιταλικής Αεροπορίας και Ναυτικού.
Οι Σύμμαχοι πολύ αργά είχαν αποφασίσει να μετατρέψουν την Κέρκυρα σε Λέρο της Αδριατικής, ένα νησί του οποίου οι Ιταλοί θα είχαν τον πλήρη έλεγχο, έτοιμο, χάρη στο αεροδρόμιο και το λιμάνι, να δεχτεί ενισχύσεις από τους Συμμάχους. Ο στρατιωτικός διοικητής, συνταγματάρχης Lusignani, είχε πληροφορηθεί έγκαιρα από την ελληνική αντίσταση έως και την στιγμή και τον τόπο της δεύτερης απόβασης, αλλά δυστυχώς έλειψε παντελώς η αεροπορική και ναυτική υποστήριξη.
Η γερμανική αντεπίθεση στο Σαλέρνο είχε αποκορυφωθεί στις 13/9/43, ημέρα της πρώτης αποτυχημένης γερμανικής απόβασης. Στις 20/9, ο Αιζενχάουερ διέταξε την βρετανική στρατιωτική αποστολή “Acheron” να πέσει στο νησί με αλεξίπτωτα για να οργανώσει μία συμμαχική απόβαση αλλά η απόφαση πάρθηκε πολύ αργά και η αρχική αναποφασιστικότητα κρίθηκε μοιραία.
Η Κέρκυρα είχε μιά στρατηγική σημασία μεγαλύτερη της Κεφαλλονιάς, αυτό γιατί:
1) Οι Γερμανοί είχαν εγκαταστήσει ραντάρ (Άγ.Ματθαίο), ραδιοφάρο (Σκριπερό), καθώς και άλλα μηχανήματα εντοπισμού για θαλάσσιο και αεροπορικό έλεγχο.
2) Ετοιμάζονταν να εγκαταστήσουν δύο μοίρες πυροβολικού των 150mm
3) Ετοιμάζονταν να δεχτούν ενισχύσεις ενός τάγματος, επιχείρηση ¨Αξονας”.
Ήδη από τον Μάϊο του 1943 η γερμανική πολεμική αεροπορία είχε εκδηλώσει ένα έντονο ενδιαφέρον για την Κέρκυρα και είχε αποφασίσει να εγκαταστήσει δύο ραντάρ Freya, εξαιτίας των συμμαχικών αεροπλάνων που, πετώντας συχνά πάνω από το νησί, μετάφεραν εφόδια στους αντάρτες του Τίτο. Αργότερα εγκαταστάθηκε και ένας μετεωρολογικός σταθμός WIM.
Τα δύο ραντάρ Freya μεταφέρθηκαν στην Κέρκυρα με 12 αεροπλάνα Ju-52.
Οι Γερμανοί είχαν επίσης φόβο ότι η Κέρκυρα θα μετατρέπονταν σε προγεφύρωμα, στα πλαίσια μιας εισβολής από την κυριευμένη Νότια Ιταλία, εναντίων των θέσεων τους στην Ελλάδα. Είναι λογικό ότι αν Γερμανοί περίμεναν μία απόβαση από την Ιταλία, θεωρούσαν πιο πιθανό να γίνει εναντίον της Κέρκυρας παρά της Κεφαλλονιάς.
Για αυτό τον λόγο η Κέρκυρα ήταν η πρώτη από τα Ιόνια νησιά που δέχτηκε την γερμανική επίθεση, αν και οφείλουμε να παρατηρήσουμε ότι πριν την εκδηλώσουν αφιέρωσαν μια έντονη διπλωματική δραστηριότητα. Επίσης, μόνον έπειτα από την πρώτη αποτυχημένη προσπάθεια, η διοίκηση του ΧΧΙΙ Σώματος αλπινιστών αποφάσισε να αλλάξει στόχο και να συγκεντρωθεί στην κατάκτηση της Κεφαλλονιάς. Αποβιβάστηκαν στην Κέρκυρα (η οποία βρισκόνταν κάτω από σταθερή αεροπορική πίεση) μόνο στις 23 Σεπτεμβρίου, μια μέρα μετά την πτώση της Κεφαλλονιάς.
Οι Σύμμαχοι, όταν είδαν ότι η Κέρκυρα υπερασπίζονταν σθεναρά, άρχισαν να στρέφουν την προσοχή τους προς το νησί, προγραμματίζοντας στην αρχή μία στρατιωτική αποστολή για τις 21/9 και στην συνέχεια, την άφιξη ενός στρατηγού στις 24/9 για την προετοιμασία μιας απόβασης τους.
Βέβαια, μεγάλες ευθύνες φέρει και ο Τσώρτσιλ αλλά και το στρατηγείο του Κάϊρου, γιατί πάντα έδειχναν μεγαλύτερη προσοχή προς τα νησιά του Αιγαίου παρά στα νησιά του Ιονίου και δεν είχαν ετοιμάσει εγκαίρως σχέδια επιχειρήσεων. Όπως οι Γερμανοί είχαν μετατρέψει το νησί σε μία τηλεπικοινωνιακή γέφυρα μεταξύ Αθήνας και Βερολίνου, έτσι θα έκαναν και οι σύμμαχοι, δημιουργώντας μια βάση Sigint (Signal Intelligence).
Τον Σεπτέμβρη του 1943 οι Σύμμαχοι δεν είχαν σκοπό να χρησιμοποιήσουν το νησί σαν βάση για μια απόβαση στην ηπειρωτική Ελλάδα, αν και δεν τους πείραζε το γεγονός ότι οι Γερμανοί έτρεφαν τέτοιες υποψίες. Για αυτόν τον λόγο περίμεναν ακόμη μια δεκαριά μέρες, παρατηρώντας τις εξελίξεις. Η Κέρκυρα ήταν σημαντικότατη και για τους Ιταλούς γιατί διέθετε αεροδρόμιο, ασύρματο για τις επικοινωνίες τους με την Ιταλία και τέλος γιατί χρησίμευε σαν σταθμός για την περισυλλογή μονάδων και στρατιωτών του αποδιοργανωμένου τους στρατού στην Ήπειρο, καθώς και σαν ναυτική βάση των μονάδων που ήταν απασχολημένες με αυτές τις μεταφορές.
Στην Κέρκυρα, αντίθετα απ΄ότι συνέβηκε στην Κεφαλλονιά,φάνηκαν αμέσως οι αληθινές προθέσεις και των Ιταλών και των Γερμανών. Η αναλογία δυνάμεων στο νησί ήταν 20:1 υπέρ των Ιταλών.
Στις 10 Σεπτεμβρίου ο συν/ρχης Lusignani απορρίπτει μια πρώτη αίτηση για παράδοση του Γερμανού αντισυνταγματάρχη Klotz, δηλώνοντας ότι θα σεβαστεί τις διαταγές του Badoglio και ότι δεν θα προβάλει αντίσταση σε μια απόβαση των Συμμάχων.
Χρονολογική ανασκόπηση
8 Σεπτεμβρίου
Μόλις μαθεύτηκε στο νησί η ιταλική συνθηκολόγηση, ο λαός άρχιζε τους πανηγυρισμούς , πεπεισμένος ότι ο πόλεμος έληξε. Ο πληθυσμός φέρονταν σχεδόν φιλικά στους Ιταλούς, οι οποίοι λίγες μέρες πριν είχαν μοιράσει και μεγάλες ποσότητες αλεύρι και καλαμπόκι, αρκετές τουλάχιστον για 50 μέρες. Γιόρταζε ειδικά η πόλη, η οποία σημαιοστολίστηκε από τους κατοίκους με ελληνικές και ιταλικές σημαίες. Αργότερα, την ίδια μέρα, οι επικοινωνίες με την Ιταλία και την ηπειρωτική Ελλάδα κόπηκαν με εξαίρεση την γραμμή με την Ηγουμενίτσα. Το βράδυ, οι ναυτικές μονάδες που κρίθηκαν μη απαραίτητες προς την άμυνα, αναχώρησαν φορτωμένες υλικό για την Ιταλία. Αυτή η κίνηση θα αποβεί μοιραία σε λίγες μέρες αλλά ήταν διαταγές των Συμμάχων που αφορούσαν την ιταλική παράδοση. Οι Γερμανός διοικητής του αεροδρομίου παίρνει την διαταγή να προστατεύσει τα Ju-52 που βρίσκονται στο νησί, στέλνοντας τα αμέσως στην Αθήνα , καθώς και να καταστρέψει ραντάρ και μηχανήματα. Οι Ιταλοί φρουροί του αεροδρομίου προσπάθησαν να εμποδίσουν την αναχώρηση αλλά δεν στάθηκε δυνατό γιατί οι γερμανικές δυνάμεις στον διάδρομο του αεροδρομίου ήταν μεγαλύτερες σε αριθμό.
9 Σεπτεμβρίου
Απορρίπτεται τηλεγράφημα του ιταλικού στρατηγείου το οποίο διέταζε την φρουρά να παραδώσει τον βαρύ οπλισμό στους Γερμανούς. Συνεχίζονταν ακόμη η γιορτινή ατμόσφαιρα και αντιπροσωπεία των πολιτικών αρχών του νησιού – Μητροπολίτης, νομάρχης, πρόεδρος του δικαστηρίου και πρόεδρος του επιμελητηρίου – ζήτησε από τον στρατιωτικό διοικητή την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων. Στο μεταξύ, ο κυβερνήτης του νησιού, Piero Parini, (μετέπειτα φασίστας δήμαρχος του Μιλάνου), ετοίμασε 3 σκάφη, φορτώνοντας τα με διάφορο υλικό, μεταξύ του οποίου ένα συναρμολογημένο αεροπλάνο, 3 αυτοκίνητα και το απαραίτητο προσωπικό και το σκάει για την Ιταλία. Θα τον αντικαταστήσει ο κόμης Ludovico Barattieri, πολιτικός επίτροπος, ο οποίος θα δηλώσει δημόσια τα αντιφασιστικά του αισθήματα.
Για την ώρα οι Γερμανοί που βρίσκονται στην Κέρκυρα, περίπου 450, γνωρίζοντας την αριθμητική υπεροχή των Ιταλών, κρατούν χαμηλό προφίλ. Ένα τμήμα του ειδικευμένου προσωπικού ήταν απασχολημένο στην υπηρεσία του αεροδρομίου, σε έναν ραδιοφάρο, στα ραντάρ και σε ένα μετεωρολογικό σταθμό. Οι υπόλοιποι βρίσκονταν στην βάση τους στην Κασσιώπη. Είναι εφοδιασμένοι με οπλισμό χειρότερο από αυτό των Ιταλών, μόνο όπλα και λίγες χειροβομβίδες, δεν έχουν τεθωρακισμένα οχήματα και περιμένουν ενισχύσεις. Διαθέτουν επίσης ακόμα δύο αεροπλάνα στο αεροδρόμιο, τα οποία όμως φυλάγονται στενά τώρα από τους Ιταλούς.
Στις 10 το βράδυ, σε μια περιοχή 10 χλμ μακρυά από την πόλη γίνεται μία μυστική συνάντηση μεταξύ του Ιταλού υποδιοικητή d’Agata και του Σπύρου Παπά, βορειοηπειρώτη αρχηγού του ΕΔΕΣ, ο οποίος ζητάει όπλα και πυρομαχικά. Ο Ιταλός υποδιοικητής δέχεται αλλά απαγορεύει στον Έλληνα να επιτεθεί στους Γερμανούς που βρίσκονται στο νησί.
10 Σεπτεμβρίου
Απελευθερώνονται από τους Ιταλούς οι πολιτικοί κρατούμενοι που βρίσκονται στο Λαζαρέτο. Το πρωί, ο συν/ρχης Lusignani αρνείται να παραδώσει την εξουσία στον πιο υψηλόβαθμο Γερμανό αξιωματικό που βρίσκεται στο νησί ενώ το βράδυ αρχίζουν να φτάνουν στην Κέρκυρα από τους Άγιους Σαράντα τα πρώτα άτακτα τμήματα Ιταλών που βρίσκονται σε φυγή.
(Από το 1939 έως το 1944 οι ‘Αγιοι Σαράντα ονομάζονταν Porto Edda, εις τιμή της κόρης του Μουσολίνι και γυναίκας του Τσιάνο, Έντα).
11 Σεπτεμβρίου
Είναι η πρώτη φορά που έρχεται διαταγή που λέει ότι οι Γερμανοί θα πρέπει να θεωρηθούν εχθροί.
Το μεσημέρι ο Lusignani αρνείται να παραδοθεί στον λοχαγό Wilhelm Spindler του 54ου τάγματος ορεινών κυνηγών, απαντώντας του ότι “η Ιταλία έχει σκοπό να κρατήσει γερά την Κέρκυρα”. Την ίδια μέρα, έχοντας ήδη επιτρέψει την απελευθέρωση των πολιτικών κρατουμένων, μοιράζει όπλα και πολεμοφόδια στους Έλληνες πατριώτες.
18.45, ο ανώτατος διοικητής της νοτιοανατολικής ομάδας στρατιών F, (η οποία είχε μόλις συσταθεί σαν συνέχεια της Heeresgruppe E) διατάζει την κατάληψη της Κέρκυρας.
19.00, η διαταγή φτάνει στην διοίκηση της 1ης μεραρχίας αλπινιστών.
07.00, η 1η μεραρχία ενημερώνει το Σώμα Στρατιών για τις διαπραγματεύσεις που λαμβάνουν μέρος.
9.00, η 1η μεραρχία υπολογίζει ότι για την κατάληψη της Κέρκυρας χρειάζονταν το 1o τάγμα του 99ου συντάγματος αλπινιστών, ενισχυμένο με δύο λόχους, μία διμοιρία βαρέων πολυβόλων, την 1η διμοιρία JG και μια διμοιρία αντιαρματικών.
12 Σεπτεμβρίου
Καινούργια άρνηση στον ταγ/ρχη Hirchfeld, o οποίος επιστρέφει στην Ηγουμενίτσα άπρακτος.
Αρχίζει η μεταφορά από τους Αγ. Σαράντα του 517ου τάγματος, το οποίο προτιμάει να μεταφερθεί στην Κέρκυρα και να πολεμήσει παρά να παραδοθεί. Η μεταφορά του τάγματος θα ολοκληρωθεί 2 μέρες αργότερα, στις 14/9 με την βοήθεια του πλοίου “Tegreste” και ενός ρυμουλκού.
13 Σεπτεμβρίου
Ανακοινώνεται η άφιξη του Γερμανού ταγματάρχη για τις 9.30, για την επανάληψη των διαπραγματεύσεων.
Οι Γερμανοί κάνουν μια σειρά χοντροειδών λαθών, επιπολαιότητας και λάθος εκτιμήσεις.
Από την Ηγουμενίτσα, μαζί με την αντιπροσωπεία ξεκινούν πάνω σε βενζινόπλοια και δύο λόχοι ενισχυμένοι με το 1ο τάγμα του 99ου συντάγματος αλπινιστών, υπό τις διαταγές του ταγματάρχη Dodel, με σκοπό να κάνουν απόβαση στο νησί αν οι διαπραγματεύσεις αποβούν άκαρπες. Η αεροπορία, με αποστολή να καλύψει την απόβαση, κάνει λάθος και αρχίζει τις επιθέσεις 3 ώρες πριν.
Απο τις 8.00 το πρωί, Στούκας και Me-110 αρχίζουν να εμφανίζονται πάνω από το νησί και ειδικά πάνω από το Φρούριο, έδρα της ιταλικής τακτικής διοικήσεως, ρίχνοντας προκηρύξεις που καλούν τους στρατιώτες να παραδοθούν. Οι Ιταλοί χειριστές των αντιαεροπορικών είχαν εντολή να μην ρίξουν πρώτοι, εκτός και αν γίνονταν απόπειρα προσγείωσης. Μέσα στην σύγχυση όμως, τις χαμηλές διελεύσεις πάνω από το αεροδρόμιο και την απόπειρα προσγείωσης ενός μεταφορικού, τα στοιχεία των 20mm και τα πολυβόλα του III/18ου τοποθετημένα στην Βίλα Κογεβίνα πάνω από το αεροδρόμιο ,αρχίζουν το πύρ ενώ οι Γερμανοί αεροπόροι απαντούν. Μέσα σε λίγα λεπτά καταρρίφθηκαν 4 Στούκας ενώ τα υπόλοιπα αεροπλάνα έριχναν εκρηκτικές βόμβες στις ιταλικές θέσεις. Στην ιταλική αυτή ενέργεια συμμετείχαν και δύο συστοιχίες από το Παλαιό φρούριο.
Εν τω μεταξύ, μέσα στο αποκορύφωμα της μάχης φτάνει ο Γερμανός πληρεξούσιος, ο οποίος με φανερή αμηχανία ζητά την παράδοση, θέτοντας σαν όριο τις 11.30. Εξηγεί πως δεν γνωρίζει για ποιον λόγο η Luftwaffe άρχισε την δράση τρεις ώρες πριν την λήξη της διορίας και θεωρεί το άτομο του πλέον αιχμάλωτο των Ιταλών. Ο Ιταλός διοικητής αρνείται την συνθηκολόγηση και καθησυχάζει τον Γερμανό αξιωματικό, αναγνωρίζοντας του την διπλωματική ασυλία.
Την ίδια στιγμή φτάνει και μία τηλεφωνική ανακοίνωση από την ιταλική διοίκηση στην Ήπειρο, η οποίο ανακοινώνει ότι οι Ιταλοί στα Ιωάννινα παραδόθηκαν, η ιταλική στρατιά στην Αλβανία βρίσκεται σε φυγή προς στην Ιταλία και συμβουλεύει την διοίκηση της Κέρκυρας να κάνει το ίδιο.
Αμέσως μετά, ο διαβιβαστής, με χαμηλή φωνή, προειδοποίησε ότι η διαταγή γράφτηκε κάτω από την απειλή των όπλων και συμβούλευσε την Κέρκυρα να μην παραδοθεί.
Λίγες ώρες αργότερα πραγματοποιείται μια πρώτη απόπειρα απόβασης . Στις 11.50, βενζινόπλοια από την Ηγουμενίτσα, φορτωμένα στρατό και με συνοδεία Στούκας, προσπαθούν να αποβιβαστούν κοντά στις Μπενίτσες.
Όταν πλέον βρίσκονται 500 μέτρα από την ακτή, αντιμετωπίζουν το ιταλικό πυρ. Δύο μοίρες πυροβολικού των 75mm, 3 πολυβολεία, δύο αντιαρματικά κανόνια και δύο συστοιχίες πυροβολικού των 105mm από την πόλη, συγκεντρώνουν τα πυρά τους στα καΐκια, καταστρέφοντας 4 από αυτά. Το πρώτο καΐκι, χτυπημένο από καίρια βολή βυθίζεται μέσα σε δύο λεπτά. Από τα δώδεκα συνολικά σκάφη που αναχώρησαν από την Ηγουμενίτσα, ένα βυθίστηκε, 3 έπαθαν σοβαρότατες ζημιές και 6 χάθηκαν λόγω μηχανικών βλαβών. Κατά το βράδυ, βρέθηκαν στις ακτές γύρω στα 40 πτώματα Γερμανών. Από την αποτυχημένη αυτή επιχείρηση, ο στρατηγός Lanz κατάλαβε ότι για την κατάληψη της Κέρκυρας χρειάζονταν ένα πολύ καλά προγραμματισμένο και οργανωμένο σχέδιο, με αεροπορική και ναυτική υπεροχή.
Την ίδια μέρα αρχίζει η ιταλική δράση εναντίων των ήδη υπάρχοντων γερμανικών θέσεων στο νησί. Στις 12.30, ο 9ος λόχος του ΙΙΙ/18ου πεζικού, μαζί με τον 10° λόχο περικυκλώνει το αεροδρόμιο και ύστερα από μια σύντομη μάχη οι 100 περίπου Γερμανοί της φρουράς, με διοικητή τον λοχαγό Lenz, παραδίνονται.
Στο νότιο τμήμα του νησιού, ένας γερμανικός λόχος 250 αντρών, με βάση το παρατηρητήριο στον Ασπρόκαβο, αντιστέκεται όλη την ημέρα και στο τέλος αφοπλίζεται από τον 1ο λόχο του Ι/18ου πεζικού, με την βοήθεια πυροβολικού που χτυπούσε από τα Μελίκια.
Οι γερμανικές βάσεις στους Αυλιώτες και στην Επίσκεψη παραδίδονται αργά το απόγευμα.
Την νύχτα της 13ης προς 14η Σεμπτεμβρίου 10 βομβαρδιστικά Heinkel βομβαρδίζουν την πόλη με εμπρηστικές βόμβες, σκορπίζοντας καταστροφές, νεκρούς και πανικό. Ο πληθυσμός αρχίζει να εγκαταλείπει την πόλη ή να ζητάει προστασία στις στοές των φρουρίων.
14 Σεπτεμβρίου
Το βράδυ μεταξύ 13-14 Σεπτεμβρίου φτάνουν στην Κέρκυρα τα τορπιλοβόλα Sirtori και Stocco με αποστολή να βοηθήσουν στην άμυνα. Το πρωί της 14ης, την ώρα που αποβιβάζονταν οι τελευταίοι άντρες που είχαν έλθει από τους Άγ. Σαράντα, το Sirtori χτυπήθηκε από γερμανικά αεροπλάνα και αναγκάστηκε να εξωκοίλει στον Ποταμό για να γλυτώσει την βύθιση. Οι αξιωματικοί και οι ναύτες του πληρώματος αποβιβάστηκαν και χρησιμοποιήθηκαν στην άμυνα του νησιού. Το Stocco κλήθηκε στο Μπρίντιζι για να χρησιμοποιηθεί σαν πλοίο συνοδείας των νηοπομπών που εκτελούσαν την εκκένωση του ιταλικού στρατού από τους Άγ.Σαράντα προς το Μπρίντιζι.
Οι μίνες των φρουρίων είχαν ήδη γεμίσει από τον τρομοκρατημένο πληθυσμό, θύμα του βομβαρδισμού που είχε αρχίσει από το πρωί της 13/9 και που αποκορυφώνεται την νύχτα μεταξύ 13 και Σεμπτεμβρίου, με τον εμπρησμό της πόλης.
Το στρατόπεδο του γερμανικού ναυτικού στο Κασσιώπη παραδίδεται στις 7 το πρωί, ύστερα από επίθεση του 6ου λόχου και υποστήριξη από όλμους των 81mm.
Όλοι οι Γερμανοί αιχμάλωτοι (450) οδηγούνται στο Βίδο. Η φλεγόμενη πόλη της Κέρκυρας είναι ορατή σε απόσταση 50χλμ.
15 Σεπτεμβρίου
Η πόλη της Κέρκυρας ακόμη φλέγεται. Αν και οι Γερμανοί είναι ακόμη απασχολημένοι στην Κεφαλλονιά, η αεροπορική πίεση πάνω από την Κέρκυρα είναι νύχτα-μέρα σταθερή. Μάταιες είναι οι εκκλήσεις προς την Ιταλία για αεροπορική υποστήριξη. Αντίς μαχητικών, φτάνει στην Κέρκυρα ένα υδροπλάνο του Ερυθρού Σταυρού, για να εκκενώσει τους βαριά τραυματισμένους.
Φτάνει στο λιμάνι και το Tergeste αλλά βυθίζεται σχεδόν αμέσως από γερμανικά αεροπλάνα.
Από πλευράς Γερμανών προγραμματίζεται νέα απόβαση για τις 17 του μηνός αλλά αναβάλλεται λόγω ανάγκης αποστολής ενισχύσεων στην Κεφαλλονιά.
16 Σεπτεμβρίου
Καταρρίπτονται άλλα 3 αεροπλάνα ανεβάζοντας σε 11 συνολικά τις εχθρικές απώλειες από την αρχή των εχθροπραξιών (δύο από αυτά μαλλον χτυπήθηκαν σε απόπειρα προσγείωσης ή αιχμαλωτίστηκαν μετά την προσγείωση τους). Το σύστημα ύδρευσης έχει καταστραφεί από τους βομβαρδισμούς και οι Ιταλοί ζητούν με τηλεγράφημα νερό, τρόφιμα, πυρομαχικά και α/α πολυβόλα. Οι Έλληνες αντιστασιακοί συμμετέχουν στην μάχη, τους δίδεται μάλιστα η αποστολή της δημόσιας τάξης. Ο Ιταλός διοικητής, ξανά με τηλεγράφημα, αναφέρει ότι εκείνη την ημέρα η Κέρκυρα δέχτηκε 8 διαφορετικούς βομβαρδισμούς και ζητάει καταδιωκτικά, καθώς επίσης και υδροπλάνα για την αποχώρηση των τραυματιών. Φτάνουν στην Κέρκυρα 2 Cant Z506 S αλλά το ένα χτυπιέται και βυθίζεται αμέσως ενώ το άλλο φορτωμένο τραυματίες επιστρέφει στο Μπρίντιζι.
Το Stocco επιστρέφει και αυτό στο Μπρίντιζι. Από την φρουρά της Κέρκυρας ζητείται (μάταια) η αποστολή ναρκαλιευτικών για την διάσωση των τμημάτων που βρίσκονται αποκομμένα στους Παξούς και Αντίπαξους (1 αξιωματικός και 71 στρατιώτες του 18ου συντάγματος). Τελικά οι Ιταλοί στρατιώτες αυτών των δύο νησιών θα πιαστούν αιχμάλωτοι από τους Γερμανούς στις 5 Οκτωβρίου του ίδιου χρόνου.
Στις 21.00 ο στρατηγός Lanz πληροφορεί τον στρατηγό Lohr ότι την προηγούμενη ημέρα μίλησε με τον διοικητή του Χ αεροπορικού Σώματος (X. Fliegerkorps) , στρατηγό Holle, για την επιχείρηση εναντίων της Κέρκυρας. Ένα τάγμα της 1ης μεραρχίας αλπινιστών που είχε μεταφερθεί στην Πρέβεζα προκειμένου να επιτεθεί στην Κέρκυρα, στέλνεται στην Κεφαλλονιά.
17 Σεπτεμβρίου
Επαναλαμβάνεται ο συνήθης βομβαρδισμός. Ματαιώνεται, με συμμαχική παρέμβαση του ναύαρχου Peters, η αποστολή 2 τορπιλοβόλων ( Sirio, Clio) που είχαν ήδη ξεκινήσει για την Κέρκυρα φορτωμένα με πυρομαχικά, νερό και τρόφιμα. Με σήμα δε, το ιταλικό αρχηγείο “συμβουλεύει “ την Κέρκυρα να παραδοθεί, αν στο κοντινό μέλλον η κατάσταση γίνεται ανυπόφορη. Άλλο ένα υδροπλάνο φορτωμένο τραυματίες αφήνει το νησί.
18 Σεπτεμβρίου
Συνεχίζεται αδιάκοπα ο βομβαρδισμός του νησιού και η παλιά πόλη έχει καταστραφεί σε μεγάλο ποσοστό. Βλέποντας να μην φτάνει καμία βοήθεια, στέλνεται ένα βενζινόπλοιο στους Άγ. Σαράντα, πριν το λιμάνι αυτό πέσει στα χέρια των Γερμανών, για να προμηθευτεί εφόδια για τα πυροβόλα των 75/27. Επιστρέφει με 600 οβίδες.
19 Σεπτεμβρίου
Ο συν/ρχης Lusignani κάνει έκκληση στο αρχηγείο του να μην αφήσουν να πέσουν οι Αγ. Σαράντα γιατί έτσι οι Γερμανοί θα εγκαθιστούσαν στοιχεία πυροβολικού και θα χτύπαγαν ανενόχλητοι το νησί από τα απέναντι παράλια. Ζητά επίσης την εκκένωση των 450 περίπου αιχμαλώτων.
Αυτή την ημέρα η Κέρκυρα δέχεται ακόμη 3 βομβαρδισμούς και καταρρίπτεται ένα εχθρικό αεροπλάνο. 6 ιταλικά Re 2002 του 5ης αεροπορικής μοίρας κάθετου βομβαρισμού με βάση στην Manduria καταστρέφουν αποβατικά μέσα στην Σαγιάδα. Η φρουρά της Κέρκυρας ζητά (μάταια) τον βομβαρδισμό της Ηγουμενίτσας, όπου υπάρχουν αποβατικά μέσα και του Γραικοχωρίου όπου είναι συγκεντρωμένοι περίπου 3.000 Γερμανοί έτοιμοι να μπουν στα πλοία. Αυτήν την μέρα φτάνουν από το Μπρίντιζι το MS33 με ιατροφαρμακευτικό φορτίο, το Mn. Probitas και τα τορπιλοβόλα Sirio και Clio τα οποία στάλθηκαν στους Αγ. Σαράντα για να εκκενώσουν άλλους 1750 στρατιώτες, τους οποίους μετάφεραν στο Μπρίντιζι.
20 Σεπτεμβρίου
Οι Γερμανοί αποφασίζουν να μην καταλάβουν τους Παξούς και Αντίπαξους αλλά να επιτεθούν κατευθείαν στην Κέρκυρα. Ο Γερμανός στρατηγός Lanz διατάζει τον διοικητή της 1ης μεραρχίας Αλπινιστών von Stettner να επιτεθεί την ημέρα Χ, να σιγήσει κάθε αντίσταση και να καταλάβει το νησί. Η επιχείρηση πήρε το όνομα Verrat (Προδοσία). Ο Αϊζενχάουερ αντιλαμβάνεται την σημασία της Κέρκυρας και αποφασίζει να στείλει μια μικρή δύναμη για να ενισχύσει τους Ιταλούς.
21 Σεπτεμβρίου
Στις 4 το πρωί πέφτουν με αλεξίπτωτο τα δύο μέλη της αποστολής “Acheron”. Πρόκειται για τον λοχαγό William Oliver Churchill και έναν ραδιοτηλεγραφητή. Έχουν σαν αποστολή να συναντήσουν τον Ιταλό διοικητή και να τον ενημερώσουν για τις προθέσεις των συμμάχων. Πρέπει επίσης να ενημερώσουν το αρχηγείο του Καΐρου για την κατάσταση που επικρατεί και να προετοιμάσουν την άφιξη ενός στρατηγού από το αρχηγείο για τις 24/9, ο οποίος θα κατεύθυνε την συμμαχική απόβαση. Δυστυχώς ο ασύρματος παθαίνει βλάβη και δεν θα μπορέσουν να επικοινωνήσουν με το συμμαχικό στρατηγείο μέχρι της 23/9. (Οι Άγγλοι θα μείνουν στην Κέρκυρα μέχρι τις 27 Σεπτεμβρίου, όταν με την βοήθεια της τοπικής αντίστασης θα φυγαδευτούν στο Μπρίντιζι μέσω Παλαιοκαστρίτσας και Ερίκουσσας).
Την ίδια μέρα το πρωί, φτάνει ένα υδροπλάνο, συνοδευόμενο από δύο Mc 202, για να παραλάβει το πλήρωμα του Cant Z 506 που είχε καταστραφεί στις 18 αλλά και αυτό με την σειρά του δέχεται επίθεση και αναφλέγεται ενώ είναι σταθμευμένο. Κατά την διάρκεια της ημέρας το λιμάνι δέχεται άλλες 3 αεροπορικές επιθέσεις οι οποίες βυθίζουν το εμπορικό πλοίο “R.Richard” F48 . Ο συνολικός αριθμός του στρατεύματος που έχει διαφύγει από την Αλβανία, ζητώντας προστασία στην Κέρκυρα, ανέρχεται σε 3.000 οι οποίοι κατανέμονται σε διάφορα σημεία του νησιού.
Η ιταλική κεντρική διοίκηση, μην μπορώντας να στείλει ενισχύσεις, απονέμει μετάλλια και παράσημα.
22 Σεπτεμβρίου
Στις 22 παύει η αντίσταση στην Κεφαλλονιά, σημαίνει την αρχή του τέλους για την Κέρκυρα, η οποία πλέον δεν έχει ούτε αεροπορική ούτε ναυτική κάλυψη. Οι Ιταλοί συναντούν δυσκολίες για την μεταφορά των αιχμαλώτων στην Ιταλία, οι οποίοι βρίσκονται συγκεντρωμένοι στο Βίδο.
Στις 8.30 η διοίκηση της Ομάδας στρατιών Ε διατάζει την επίθεση για την επόμενη μέρα, 23 Σεπτεμβρίου. Μην ξεχνώντας το πάθημα της 13ης Σεπτεμβρίου, αποφασίζουν να εκτελέσουν την απόβαση σε μη κατοικημένο μέρος αλλά στην ελώδη περιοχή του Άγ. Γεωργίου. Στις 16.00, ζητείται από το Χ αεροπορικό Σώμα να είναι έτοιμο για την αεροπορική κάλυψη της απόβασης της επόμενης μέρας. Στις 18.30 αρχίζουν οι προετοιμασίες .Στην Ηγουμενίτσα έχουν μαζευτεί 50 περίπου αποβατικά μέσα καθώς και 2 τορπιλοβόλα. Άλλα αποβατικά μέσα βρίσκονται έτοιμα στην Πάργα και Πρέβεζα.
23 Σεπτεμβρίου
Για τους Γερμανούς είναι η D-Day. Στις 3.00 το πρωί ο Lusignani με τηλεγράφημα ζητά ξανά φαρμακευτικό υλικό και επισημάνει την έλλειψη πολεμοφοδίων για το παράκτιο πυροβολικό και τα αντιαεροπορικά. Διαμαρτύρεται επίσης για την ολέθρια κατάσταση των φορτηγών και γενικά των μηχανοκίνητων μέσων. Στις 8,30 αναφέρεται ότι 21 εχθρικά αεροπλάνα, αφού έριξαν λίγες βόμβες κατευθύνθηκαν νοτιοδυτικά. Η διοίκηση ήδη γνωρίζει ότι το βράδυ ο εχθρός θα πραγματοποιήσει απόβαση στον Άγιο Γεώργιο και ζητά αεροπορική υποστήριξη.
Οι Γερμανοί αιχμάλωτοι επιβιβάζονται σε δύο κότερα, τα τελευταία, και στέλνονται στην Ιταλία. Kατά τις 15.00, τα γερμανικά στρατεύματα αρχίζουν να επιβιβάζονται στην Πρέβεζα.
24 Σεπτεμβρίου
Στις 1.50, μήνυμα προς το Γενικό Ιταλικό στρατηγείο αναφέρει ότι οι Γερμανοί πραγματοποίησαν απόβαση στην παραλία του Αγ. Γεωργίου. Η απόβαση είχε αρχίσει από τα μεσάνυχτα περίπου,ο επικεφαλής λοχαγός Dittman έχει στην διάθεση του ένα τάγμα του 99ου ορεινού συντάγματος, στοιχεία του 79ου συντάγματος ορεινού πυροβολικού και το 54ο τάγμα ορεινών πιονιέρων. Η αντίσταση είναι αδύναμη και ήδη γύρω στις 2.30 οι Γερμανοί ανέφεραν ότι ο 6ος λόχος κατευθύνονταν προ τα βόρεια ενώ η κυρίως δύναμη ακολουθούσε τον δρόμο για το Περιβόλι. Μέχρι την αυγή είχαν αποβιβαστεί πάνω από 400 στρατιώτες. Παράλληλα, πυροβολικό απο την Ήπειρο εκτελούσε βολές στην ζώνη της Λευκίμμης, όπου υπήρξαν θύματα στον άμαχο πληθυσμό.
Αξίζει να σημειώσουμε ότι οι Γερμανοί, προβλέποντας ισχυρή αντίσταση, είχαν προετοιμάσει έναν λόχο του 2ου συντάγματος Βραδεμβούργου, που αποτελούνταν από ιταλόφωνους Νότιους Τυρολέζους, ντυμένους με ιταλικές στολές και ιταλικό οπλισμό, για να τον χρησιμοποιήσουν στα νώτα των Ιταλών, δημιουργώντας έτσι σύγχυση. Βλέποντας όμως την αδύναμη ιταλική αντίσταση, ματαίωσαν αυτή την ανορθόδοξη επιχείρηση.
Στις 3.27 ο Lusignani αναφέρει τα ίδια, προσθέτοντας ότι το επόμενο πρωί οι Γερμανοί θα επιχειρήσουν προέλαση προς το εσωτερικό. Στις 4.42 αναφέρει ότι η απόβαση συνεχίζεται και ζητάει επειγόντως αεροπορική και ναυτική ενίσχυση. Με το πρώτο φώς της ημέρας ήδη τα Στούκας επιβλέπουν και καλύπτουν την απόβαση. Κατά το μεσημέρι ο Ιταλός διοικητής ζητάει τον βομβαρδισμό της Ηγουμενίτσας, Μούρτου και Πάργας, καθώς επίσης και τα αεροδρόμια της Παραμυθιάς και των Ιωαννίνων. Επίσης ζητά αεροπορική επέμβαση νότια του ποταμού της Μεσογγής.
Δεκάδες Κερκυραίοι παρουσιάζονται μπροστά από την σκηνή του υποδιοικητή της Νότιας Κέρκυρας στον Σταυρό και ζητάνε να πάνε να πολεμήσουν.
Στο μεταξύ οι Γερμανοί, ενισχυμένοι με όλμους ,πυροβολικό και αεροπορική κάλυψη, κατέλαβαν τους Αργυράδες,το ύψωμα δυτικά του Νεοχωρίου ενώ το μεσημέρι φτάνουν στον Χλωμό , τον Άγ. Δημήτριο και στην Λίνια. Δυνάμεις κατευθύνονται και προς το νότιο τμήμα του νησιού. Το απόγευμα, κατά τις τρείς, η αμυντική γραμμή των Ιταλών βρίσκεται ανάμεσα στην Μεσογγή και τον Άγ.Ματθαίο. Στις 19.00 ο Lusignani σημειώνει την κατάρριψη 3 ακόμα αεροπλάνων ενώ αναφέρει ότι του έχει μείνει μόνο μια μοίρα πυροβόλων των 105 mm και δύο των 75/13.
Οι Γερμανοί καταφέρνουν ζημιές στο αεροδρόμιο που μέχρι τότε είχε μείνει άθικτο, χτυπώντας και αναφλέγοντας τα βαρέλια γεμάτα βενζίνη που είχαν τοποθετηθεί στον διάδρομο για να εμποδίσουν απόπειρες προσγείωσης.
Η 24η Σεπτεμβρίου κλείνει με το τελευταίο τηλεγράφημα του Lusignani, ο οποίος δηλώνει ότι χωρίς ναυτική και αεροπορική υποστήριξη δεν υπάρχουν πλέον ελπίδες. Τηλεγράφημα από το Μπάρι ανακοινώνει την ματαίωση της άφιξης του Βρετανού στρατηγού, καθώς και την ματαίωση αποστολής βομβαρδισμού ηπειρωτικών θέσεων από συμμαχικά Curtiss P-40.
Το βράδυ, άλλες γερμανικές δυνάμεις αποβιβάζονται στην Λευκίμμη, υπό τις διαταγές του λοχαγού Feser.
Το τορπιλοβόλο Stocco, η μοναδική μονάδα που θα μπορούσε να περιπολεί γύρω από το νησί βυθίζεται από γερμανικά αεροπλάνα. Μαζί με το Sibilla, το τορπιλοβόλο εκτελούσε χρέη συνοδείας των εμπορικών Calvore, Bubac και Probitas, τα οποία κατευθύνονταν στους Άγ. Σαράντα για να εκκενώσουν τα ιταλικά στρατεύματα που υποχωρούσαν. Το Stocco είχε απομακρυνθεί από την νηοπομπή, εκτελώντας αποστολή εναντίον της απόβασης στην νοτιοδυτική πλευρά της Κέρκυρας. Στις 17.18 δέχτηκε επίθεση από 15 περίπου Στούκας. Οι βόμβες πλημμύρισαν το μηχανοστάσιο και αχρήστευσαν τους λέβητες, οδηγώντας την μονάδα σε μια αργή βύθιση.
Ιταλικά καταδιωκτικά κάνουν επίθεση σε στολίσκο αποβατικών που γυρνούσε από την ζώνη της απόβασης προκαλώντας διάφορες ζημιές.
Στις 11.30, λίγες ώρες μετά την απόβαση, η διοίκηση του ΧΧΙΙ Σώματος ανακοινώνει στην 1η μεραρχία ότι με διαταγή εκ των ανωτέρων, δεν θα πρέπει να πιαστεί κανένας αιχμάλωτος ζωντανός κατά την διάρκεια της επιχείρησης “Προδοσία”.
25 Σεπτεμβρίου
Είναι η παραμονή του τέλους. Δύο γερμανικες φάλαγγες, κάτω από τις διαταγές των λοχαγών Dittmann και Feser ξεπερνούν την αμυντική γραμμή της Μεσογγής ενώ εφόδια και άντρες φτάνουν ανενόχλητα. Εξουδετερώνεται η τελευταία αμυντική γραμμή στον Σταυρό ενώ οι Ιταλοί αρχίζουν να παραδίνονται ομαδικώς. Αποβιβάζεται στην Λευκίμμη ο στρατηγός Stettner.
Στην Ιταλία ο στρατηγός Sandalli με δύναμη άνω των 100 αεροπλάνων δεν καταφέρνει να στείλει ούτε ένα σμήνος. Το ήδη κλονισμένο ηθικό των Ιταλών καταρρέει και τα μεσάνυχτα ολόκληρο το τάγμα που επάνδρωνε το λιμάνι του Σιδαριού παραδίδονταν χωρίς να ρίξει ούτε μία σφαίρα στον έκπληκτο Γερμανό υπολοχαγό Possinger.
Ο συντ/ρχης Lusignani δηλώνει στον λοχαγό Churchill ότι είναι διατεθειμένος να οργανώσει μια καινούργια γραμμή άμυνας στην ορεινή γραμμή του Παντελέημονα, αλλά ζητάει εγγυήσεις για την πραγματοποίηση της συμμαχικής απόβασης. Εγγυήσεις που φυσικά δεν του δίνονται.
Στις 17.00, οι γερμανικές δυνάμεις, εξουδετερώνοντας με βολές πυροβολικού και έφοδο μια ύστατη αμυντική γραμμή ενισχυμένη με αντιεροπορικά στα νοτιοδυτικά της πόλης, εισέρχονται στην πόλη της Κέρκυρας. Ο συνταγματάρχης Lusignani πιάνεται αιχμάλωτος στον δρόμο μεταξύ Σκριπερού και Κασσιώπης και οδηγείται στο Παλιό Φρούριο όπου αργότερα θα εκτελεστεί.
26 Σεπτεμβρίου
Η μέρα της παράδοσης. Οι Γερμανοί έχοντας απόλυτη αεροπορική υπεροχή και διαθέσιμα σκάφη στις κοντινές ελληνικές ακτές, καταφέρνουν να αποβιβάσουν μονάδες πεζικού και πυροβολικού σε διάφορα σημεία. Λίγο πριν το μεσημέρι δύο Mc 205 πραγματοποιούν αναγνωριστική πτήση πάνω από τα αεροδρόμια της Παραμυθιάς και των Ιωαννίνων. Στο πρώτο είδαν 22 καταδιωκτικά ενώ στο δεύτερο γύρω στα 10 βομβαρδιστικά.
O Lanz, με διαταγή του προς τον διοικητή της 1ης μεραρχίας ακυρώνει την διαταγή του Χίτλερ για την μαζική εκτέλεση των Ιταλών. Επιβεβαιώνει την εκτέλεση όλων των αξιωματικών που πρόβαλαν αντίσταση αλλά απαγορεύει την εκτέλεση των απλών φαντάρων, των φασιστών, των αξιωματικών υγειονομικού, στρατιωτικών ιερέων και αξιωματικών γερμανικής καταγωγής. Όμως, ο στρατηγός Stettner (κατακτητής της πιο ψηλής κορυφής του Καύκασου), παραλήπτης της διαταγής, ερμηνεύοντας την διαφορετικά,κατάφερε να σώσει την ζωή πολλών Ιταλών.
Αρκετοί Ιταλοί αξιωματικοί εκτελέστηκαν επί τόπου και τα πτώματα αφέθηκαν στις άκρες των δρόμων για αρκετές ημέρες. Επίσης, οι γερμανοί δεν έπιαναν αιχμάλωτους κατά τις αψιμαχίες, όποιος βρίσκονταν με το όπλο στο χέρι, πέθαινε.
Από τους περίπου 8.000-10.000 Ιταλούς που βρίσκονταν στην Κέρκυρα, οι νεκροί ήταν συνολικά γύρω στους 700, τρεις από τους οποίους αξιωματικοί. 280 περίπου αξιωματικοί φυλακίστηκαν στο φρούριο χωρίς να εκτελεστούν, ενώ 27 αξιωματικοί εκτελέστηκαν , αφού πρώτα οι Γερμανοί βεβαιώθηκαν για την ταυτότητα, τα καθήκοντα και τις ευθύνες του καθενός κατά τις συμπλοκές. Αυτοί οι τελευταίοι εκτελούνται έξω από την πόλη, “ανά δυάδες, από απόσπασμα 8 αντρών που να φέρει κράνος”, σύμφωνα με τις οδηγίες του στρατηγού Lanz.
Αρκετοί όμως Ιταλοί αξιωματικοί εκτελέστηκαν και στην Ηγουμενίτσα, πίσω από το νοσοκομείο, κατά την διάρκεια της μεταφοράς των αιχμαλώτων από την Κέρκυρα στην Φλώρινα διαμέσου Ηγουμενίτσας. Αυτό το τελευταίο έγκλημα όμως δεν είναι μέρος της επιχείρησης “Verrat” αλλά αποτέλεσμα του διάχυτου μίσους που έτρεφαν οι Γερμανοί στρατιώτες προς τους Ιταλούς αξιωματικούς.
Ο στρατηγός Lanz είχε δώσει την διαταγή να μην ταφούν οι εκτελεσμένοι στο νησί αλλά να βυθιστούν σε διάφορα σημεία στην θάλασσα. Φυσικά κάποια πτώματα τα ξέβγαλε η θάλασσα, για αυτό τον λόγο δημιουργήθηκε η εσφαλμένη εντύπωση ότι πολλοί αιχμάλωτοι πνίγηκαν ζωντανοί από τους Γερμανούς , ποτέ όμως δεν έγινε καμμία αυτοβύθιση σκάφους.
Δεν γνωρίζουμε τον ακριβή αριθμό των νεκρών Γερμανών, οι οποίοι μάλλον ανέρχονται σε λιγότερους από 200. Αξίζει να σημειώσουμε ότι τα τμήματα των φασιστών που βρίσκονταν στο νησί πολέμησαν στο πλευρό των Γερμανών.
Σωροί νεκρών στρατιωτών βρέθηκαν στο νεκροταφείο της Κέρκυρας (89) και στο στρατιωτικό νεκροταφείο στο Κανόνι (110), το οποίο είχε κατασκευαστεί από τον στρατηγό Mazzini, τον άλλοτε διοικητή της Acqui.
Στις 8 Σεπτεμβρίου 2008, επέτειο της ιταλικής συνθηκολόγησης, στον Κήπο του Λαού της Κέρκυρας, με την παρουσία ιταλικών και ελληνικών αρχών, έγινε η αποκάλυψη του μνημείου των πεσόντων της Acqui.
Στις 29 Σεπτεμβρίου το γερμανικό στρατηγείο στην Ελλάδα ανακοινώνει:
«Εις την νήσον Κέρκυραν, της οποίας η προδοτική φρουρά είχεν εγκαταστήσει επαφήνμε τους Αγγλοαμερικανούς, γερμανικά αλπινιστικά στρατεύματα απεβιβάσθηκαν, αφού η φρουρά απέκρουσε γερμανικόν τελεσίγραφον.Γερμανικές μονάδαι, υποστηριζόμεναι αποτελεσματικώς από το ναυτικόν και την αεροπορικήν δύναμιν, συνέτριψαν την εχθρικήν αντίστασιν συνέλαβον πολλάς χιλιάδας αιχμαλώτων και κατέλαβον την νήσον»
Συμπεράσματα
Η Κέρκυρα Θα μπορούσε να αντισταθεί με σχετική ευκολία και οι Ιταλοί θα μπορούσαν να κρατήσουν το νησί για απεριόριστο διάστημα.
Αυτό, γιατί διέθετε ισχυρή φρουρά, καλά οργανωμένη άμυνα,και γιατί διέθετε λιμάνι και αεροδρόμιο που την εποχή εκείνη μπορούσε να φιλοξενήσει δύο πλήρη σμήνη καταδιωκτικών.
Η ιταλική διοίκηση είχε πολύ καλές σχέσεις με την αντίσταση και λάμβανε έγκαιρα όλες τις απαραίτητες πληροφορίες για τις κινήσεις των γερμανικών δυνάμεων.
Επίσης γιατί, αντίθετα από την Κεφαλλονιά, βρίσκονταν γεωγραφικά πιο κοντά στην Ιταλία, κάτω από την προστατευτική ομπρέλα της Regia Aeronautica , η οποία διάθετε ικανοποιητικό αριθμό διαθέσιμων αεροπλάνων για τέτοιου είδους επιχειρήσεις. Επίσης βρίσκονταν αρκετά κοντά στα λιμάνια του Μπρίντιζι και του Μπάρι.
Την μεγαλύτερη ευθύνη για την κατάκτηση της Κέρκυρας την έχουν οι Σύμμαχοι. Πάντα θεωρούσαν τις ιταλικές ένοπλες δυνάμεις δειλές και ανίκανες και ποτέ δεν τους έδειξαν εμπιστοσύνη.
Από την ιταλική συνθηκολόγηση και μετά, η ανώτατη ιταλική διοίκηση (Comando Supremo) δεν μπορούσε να ενεργεί αυτόνομα αλλά έπρεπε για κάθε επιχείρηση να ζητάει την έγκριση της συμμαχικής διοίκησης. Σε πολλές περιπτώσεις έπαιρνε μέρος σε επιχειρήσεις των συμμάχων.
Σαν παράδειγμα έχουμε την περίπτωση των δύο τορπιλοβόλων που ενώ έφερναν εφόδια στην Κέρκυρα έλαβαν διαταγή να ακυρώσουν την αποστολή γιατί απλώς δεν είχαν ζητήσει άδεια απόπλου από τον υπεύθυνο Άγγλο ναύαρχο στο Τάραντο, Peters. Άλλο παράδειγμα, ενώ ο Lusignani ζητούσε επειγόντως τον βομβαρδισμό της Ηγουμενίτσας, Παραμυθιάς και Ιωαννίνων, οι Ιταλοί αεροπόροι βομβάρδιζαν άλλα αεροδρόμια στην Αλβανία, με διαταγές των συμμάχων. Τα ιταλικά βομβαρδιστικά SM.82 και SM.79 με βάση στην Ν.Ιταλία αντί να βομβαρδίζουν στόχους στην Ήπειρο, έριχναν προκηρύξεις στην Βόρεια Ιταλία. Ίσως πάλι να φταίει και το γεγονός ότι την ίδια στιγμή βρίσκονταν σε πλήρη εξέλιξη η εκκένωση των Άγιων Σαράντα, όπου στο τέλος οι Ιταλοί επέτυχαν μία μικρή Δουνκέρκη, καταφέρνοντας να μεταφέρουν στην Ιταλία 30.000 στρατιώτες. Σίγουρα τα γεγονότα της 8ης Σεπτεμβρίου με την ιταλική παράδοση και η παντελής έλλειψη σαφών διαταγών συνέβαλε στην υπονόμευση του ηθικού και στην αδρανοποίηση του στρατεύματος.
Οι Σύμμαχοι μάλλον είχαν σκοπό να επιχειρήσουν κάποιο είδος απόβασης για να ενισχύσουν την άμυνα αλλά τους πρόλαβαν τα γεγονότα. Δεν είχαν καν έτοιμα επιχειρησιακά σχέδια, η προσοχή του στρατηγείου του Καΐρου είχε στραφεί εντελώς στα νησιά του Αιγαίου, ενώ για το Ιόνιο και την Αδριατική δεν γίνονταν κανένας λόγος στις οδηγίες παράδοσης κατά την ιταλική συνθηκολόγηση.
Άλλη μία απόδειξη είναι και η ματαίωση της άφιξης στην Κέρκυρα, του Άγγλου στρατηγού για τις 24 Σεπτεμβρίου.
Οι βρετανοί αγνόησαν εντελώς την Κέρκυρα, ο μόνος που κατάλαβε την στρατηγική σημασία του νησιού ήταν ο Αϊζενχάουερ, ο οποίος πρασπάθησε, αλλά πολύ αργά, να επέμβει.
Ούτε ακόμη μπορεί να θεωρηθεί σαν δυσκολία τα προβλήματα που αντιμετώπιζαν οι σύμμαχοι στο Σαλέρνο γιατί το θέατρο επιχειρήσεων στην Ιταλία ανήκε στην αρμοδιότητα του στρατηγείου στο Αλγέρι και όχι σε αυτό του Καΐρου, στο οποίο ανήκε η Κέρκυρα και το οποίο διάθετε δικά του, ανεξάρτητα μέσα.
Συμβολικά, οι μόνες επεμβάσεις της συμμαχικής αεροπορίας στην Κέρκυρα έγιναν:
1) Την νύχτα μεταξύ 7-8 Σεπτεμβρίου 1943, όταν κατέστρεψαν το υδραγωγείο της πόλης, βομβαρδίζοντας τον Ανεμόμυλο και προκαλώντας αρκετά θύματα. Η καταστροφή του δυκτίου ύδρευσης θα έχει καταστροφικές συνέπειες λίγες μέρες αργότερα.
2) Κατά τα τέλη Σεπτεμβρίου, όταν συμμαχικά αεροπλάνα επιτέθηκαν στο αεροδρόμιο, το μεγαλύτερο μέρος του οποίου είχε μετατραπεί σε στρατόπεδο αιχμαλώτων. Οι βόμβες έπεσαν στις σκηνές των αιχμαλώτων προξενώντας πολλούς νεκρούς και τραυματίες.
3)Στις 9-10 Οκτωβρίου όταν 4 αμερικάνικα αεροπλάνα της 321ης ομάδας βύθισαν το εμπορικό πλοίο Mario Roselli, φορτωμένο με 5.000 Ιταλούς αιχμάλωτους, σκοτώνοντας εκατοντάδες. (Ας σημειώσουμε ότι η Κέρκυρα ήταν εναλλακτικός στόχος, ο κύριος στόχων των αεροπλάνων στην ηπειρωτική Ελλάδα ήταν σκεπασμένος από σύννεφα)
Με τις τελευταίες δύο επιθέσεις οι σύμμαχοι προξένησαν πιο πολλές απώλειες στους Ιταλούς παρά οι Γερμανοί κατά την διάρκεια των συμπλοκών. Κατά την διάρκεια των επιχειρήσεων η συμμαχική αεροπορία και ναυτικό δεν εμφανίστηκαν ποτέ.
Οι συνέπειες της πτώσης της Κέρκυρας ήταν η εγκατάλειψη του υπόλοιπου ιταλικού στρατεύματος στην Αλβανία και η “απαγκίστρωση“ της γερμανικής αεροπορίας στα Βαλκάνια όπου θα μπορούσε από εκεί και πέρα να ασχοληθεί με βραδυνές εξορμήσεις στην Ν. Ιταλία.
Τον Νοέμβριο του 1943 ο Τσώρτσιλ παραδέχονταν ότι: “αν και οι Σύμμαχοι είχαν μια αεροναυτική υπεροχή στην είσοδο της Αδριατικής, κανένα πλοίο δεν κατάφερε να παραδώσει υλικό στα λιμάνια που είχαν καταληφθεί από τους πατριώτες. Αντίθετα οι Γερμανοί κατάφεραν να τους διώξουν και να προβούν σιγά σιγά στην κατάληψη ολόκληρης της Δαλματικής ακτής. Δεν στάθηκε δυνατόν να αποφευχθεί η κατάληψη της Κεφαλλονιάς και της Κέρκυρας”. Κροκοδείλια δάκρυα βέβαια, αφού ομολογούσε την συμμαχική υπεροχή στην είσοδο της Αδριατικής, υπεροχή που είχε αποδειχθεί με τους τρεις συμμαχικούς βομβαρδισμούς της Κέρκυρας.
- 1. Gebirgsdivision
- Gebirgsjäger Regiment 99
- Gebirgs Artillerie Regiment 79
- Gebirgs-Pionier-Bataillon 54
Ιταλικές δυνάμεις
- 18° Reggimento Fanteria 33a Divisione Acqui
- 3° Gruppo 33° reggimento artiglieria
- 33° battaglione mortai 81mm
- 33° compagnia anticarro da 47/32
- 517 battaglione fanteria
- 4° battaglione mitragliatrici
- 7° gruppo 105/28
- 19° battaglione CC.NN
Μετά την κατάληψη της Κέρκυρας, η 1η ορεινή μεραρχία κυνηγών μέταφέρθηκε στην Κροατία για την συνέχιση των επιχειρήσεων κατά των παρτιζάνων του Τίτο.
Ένα χρόνο αργότερα…
Σπύρος Ιωνάς
* * *
Ως προς τα συμμετέχοντα αεροσκάφη των Γερμανών, σύμφωνα με τα Γερμανικά αρχεία ήταν Ju-88 A5
του σμήνους Einsatz-Kampfgruppe Ju88/Chef Ausbuildungswesens.
Υπάρχει η φωτογραφία του αεροσκάφους που κατέπεσε στην Ελεούσα Ποταμού και το νούμερο του ουραίου
πτερυγίου δίνει τα στοιχεία του.
Ευχαριστώ.
[…] αναφέρει η ιστοσελίδα https://www.corfuhistory.eu/?p=1832 η «ιταλική αντίσταση στην Κέρκυρα έγινε πραγματικά […]