“…΄Στα άρματα, ΄στα άρματα/ Μεγάλοι και μικροί…”

 

Αναπόσπαστη συνιστώσα των εκδηλώσεων του κερκυραϊκού Μεγαλοβδόμαδου αποτελούν οι Φιλαρμονικές και τα πένθιμα εμβατήρια που
ακούγονται την Μ. Παρασκευή και το πρωινό του Μ. Σαββάτου. Το μουσικό σκηνικό αλλάζει με την Πρώτη Ανάσταση στις 11 το πρωί του Μ.
Σαββάτου όταν μετά το σπάσιμο των μπότηδων (εθίμου με αρχαιοελληνικές ρίζες) οι Φιλαρμονικές διασχίζουν τους κεντρικούς δρόμους παίζοντας το εμβατήριο «Οι Γραικοί», εμβατήριο του οποίου η καταγωγή χάνεται στα «παλιά», χωρίς να ξέρουμε πότε πρωτοπαίχτηκε στην Κέρκυρα, ούτε ποιοι το έφεραν.

Τα μόνα γνωστά ως τώρα στοιχεία ανέδειξε για πρώτη φορά ο συμπολίτης μουσικολόγος Κώστας Καρδάμης σε άρθρο του στο 2ο τεύχος (Ιαν.-Απρ. 2009) του περιοδικού «Μουσικός Ελληνομνήμων» το οποίο εκδίδεται από το Εργαστήριο Ελληνικής Μουσικής του Τμ. Μουσικών Σπουδών του Ιονίου Πανεπιστημίου. Στο άρθρο αυτό ο Κώστας Καρδάμης ασχολείται με την καταγραφή της μουσικής της
Ελλάδας από τον δανό συνθέτη, παιδαγωγό και λαογράφο Andreas Peter Berggreen (1801-1880).
Στην έκδοση την οποία πραγματοποίησε ο Berggreen στα 1870, περιλαμβάνονταν τρία «εθνικά τραγούδια»:
· «Εις Γεώργιον τον πρώτον βασιλέα των Ελλήνων», σε μουσική Γεωργίου
Λαμπίρη.
· «Ύμνος εις την Ελευθερίαν», σε ποίηση Διον Σολωμού και μουσική
Νικόλαου Χαλικιόπουλου Μάντζαρου
· «Άσμα προτρεπτικόν», σε ποίηση και μουσική αγνώστων, οι στίχοι του
οποίου προέρχονται από τη συλλογή του Ν. Αγγελίδη «Ανθολογία ήτοι
συλλογή ασμάτων ηρωικών», Αθήνα, 1864.

Η παρτιτούρα από το «Άσμα προτρεπτικόν»

Επαναστατικό στιχούργημα
Το «Άσμα προτρεπτικόν» δεν είναι παρά η μελοποίηση του φιλοευρωπαϊκού επαναστατικού ποιήματος «Μη φοβήσθε Γραικοί» το οποίο πρέπει να ήταν διαδεδομένο στον ελληνικό χώρο κατά το 19ο αιώνα. Σε αυτό συνηγορεί το ότι ο δανός συνθέτης το περιέλαβε στα τρία «πατριωτικά άσματα» τα οποία θα αντιπροσώπευαν την Ελλάδα Ταυτόχρονα είναι σημαντικό ότι το ίδιο άσμα με αγγλικούς στίχους και με τίτλο «The Greek National Air» δημοσιεύεται στα 1877 στη συλλογή «War songs of the East».

Για την εκτέλεσή του στην Κέρκυρα, η παλαιότερη αναφορά που έχουμε είναι ότι το παιανίζει η μπάντα της Παλιάς Φιλαρμονικής κατά τον εορτασμό της επετείου της 25ης Μάρτη 1850, ακολουθούμενη από χιλιάδες λαού με ελληνικές σημαίες.
Σήμερα, με μικρή παραλλαγή, είναι το πλέον γνωστό και χαρακτηριστικό μουσικό τεμάχιο των αναστάσιμων εκδηλώσεων στην Κέρκυρα.

«Άσμα προτρεπτικόν»
Ο καιρός αδελφοί της ελευθερίας φθάνει,
και το γένος ημών τας δυνάμεις της λαμβάνει
Ο τύραννος κλονείται , την πτώσιν του φοβείται.
΄Στα άρματα, ΄στα άρματα,
Μεγάλοι και μικροί
΄Στα άρματα, ΄στα άρματα,
Μεγάλοι και μικροί

 

Γιώργος Ζούμπος

(εφημερίδα “ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ”, 12/04/2009)

 

*  *  *