Οι Ναοί στην Πόλη της Κέρκυρας

Η πόλη της Κέρκυρας διαθέτει σήμερα περί τους 35 Ναούς εν λειτουργία.

Άγιος Σπυρίδωνας

Χτίστηκε το 1589 με τη συνεισφορά της Κερκυραϊκής κοινότητας. Σε αυτόν φιλοξενείται από τότε το ιερό λείψανο του πολιούχου Αγίου Σπυρίδωνα.
Το μεγάλο πυργοειδές καμπαναριό της εκκλησίας δεσπόζει στην Πόλη της Κέρκυρας και θα το αναγνωρίσετε κάνοντας τη βόλτα σας στην παλιά πόλη και τα κάστρα. Το καμπαναριό έχει, καθόλου τυχαία, μεγάλη ομοιότητα με το καμπαναριό της Ελληνικής εκκλησίας της Βενετίας (San Giorgio dei Greci).

Θαυμάστε τη ζωγραφιστή ουρανία (οροφή), έργο του Π. Ασπιώτη (19ος αι.), το μαρμάρινο τέμπλο, τα καντήλια, τις φορητές εικόνες και την πολυτελή λάρνακα εντός της οποίας φυλάσσεται το ιερό λείψανο. Ο ναός βρίσκεται στην ομώνυμη οδό, κάθετη στο βόρειο άκρο του Λιστόν.

Παναγία των Ξένων

Στο κέντρο της Παλιάς πόλης (πιάτσα) και στη γωνία της πλατείας που οι Κερκυραίοι ονομάζουν «Πλακάδα τ’ Αγιού» βρίσκεται η τρίκλιτη ξυλόστεγη βασιλική που χτίστηκε από τον ιερομόναχο Νικόδημο (αρχές 18ου αιώνα) και αποτέλεσε ενοριακό ναό των Ηπειρωτών οικονομικών και πολιτικών μεταναστών. Είναι αφιερωμένη στην Παναγία την Φανερωμένη. Διαθέτει ξύλινο τέμπλο και ουρανία ζωγραφισμένη από τον Ν. Κουτούζη (18ος αιώνας).

Άγιος Νικόλαος dei Vecchi (των Γερόντων)

Κτίσμα του 14ου αιώνα με προσθήκες και συμπληρώσεις που φτάνουν ως τον 17ο αιώνα οπότε κατασκευάστηκε το σημερινό σκαλιστό τέμπλο και το προσκυνητάριο (μονή) του Αγίου Νικολάου (μπαρόκ). Ο Ναός αρχιτεκτονικά είναι ρυθμού Βασιλικής. Αρχικά, ήταν Βασιλική τρίκλιτος όμως τα δύο κλίτη έπεσαν (καθώς επίσης και το κωδωνοστάσιο) και παρέμεινε τμήμα μόνο του βορείου κλίτους το οποίο και είναι το σημερινό πρεσβυτέριο.
Βρίσκεται στο τέλος της οδού Φιλαρμονικής πάνω στη σκάλα που οδηγεί στο «Καμπιέλο».
Υπήρξε έδρα Πρωτοπαπάδων (πιθανόν εξ αυτού και το όνομα του) και φιλοξένησε από το 1575 έως το 1725 το ιερό λείψανο της Αγίας Θεοδώρας της Αυγούστας.
Εδώ βαπτίστηκε την 11η Φεβρουαρίου 1776 ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο οποίος υπήρξε Υπουργός Εξωτερικών της Ρωσίας (1815), δημιούργησε το Σύνταγμα της Ελβετίας (1814) και υπήρξε πρώτος κυβερνήτης της Ελλάδος (1828).
Ο ναός διετέθη στους Σέρβους ως Μητροπολιτικός Ναός κατά τη διάρκεια του Α Παγκοσμίου Πολέμου όταν μεταφέρθηκε στην Κέρκυρα η εξόριστη κυβέρνηση και τα απομεινάρια του Σερβικού στρατού (1916).
Το πρεσβυτέριο του Ναού υπήρξε τόπος συσκέψεων αντιστασιακών στη διάρκεια της Γερμανικής Κατοχής.
Εδώ θα προσκυνήσετε το μεγαλύτερο τεμάχιο Τιμίου Ξύλου που υπάρχει στην Κέρκυρα καθώς επίσης τεμάχιο λειψάνου του Αγίου Νικολάου, του Αγίου Λαζάρου καθώς και άλλα τεμάχια αγίων λειψάνων.
Θα θαυμάσετε εικόνες και έναν εκπληκτικό εσταυρωμένο του μεγάλου Κρητικού αγιογράφου Εμμ. Τζάνε. Τις αξιόλογες εικόνες στις θύρες του αγίου Βήματος, (Θεία μετάληψη, Αγία Κερκύρα και Αγία Θεοδώρα η Αυγούστα), έργα του Μιχαήλ Δαμασκηνού. Υπάρχουν επίσης εικόνες άλλων σπουδαίων αγιογράφων της μεταβυζαντινής περιόδου, δύο εικόνες ιταλικής τέχνης, καθώς και η εικόνα της Παναγίας της Κυροπούλας.

Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος

Συναδελφικός ναός του του 15ου αιώνα (1480) από οικογένειες, που ανήκαν στην ανώτερη τότε τάξη των ΄΄ευγενών΄΄ (Αβράμης, Ανδρουτσέλης, Βούλγαρης, Θεοτόκης, Κουαρτάνος, Καποδίστριας, Πολυλάς, Δούσμανης, Ρωμανός, Χαλικιόπουλος κ.α.).
Ο Ναός είναι τετράπλευρη Βασιλική, περιβάλλεται με νάρθηκα από τρεις πλευρές, νότια, βόρεια και δυτική. Στον βόρειο νάρθηκα σώζονται τοιχογραφίες αγνώστου αγιογράφου. Ο βόρειος και ο νότιος τοίχος του Ναού καλύπτονται από τοιχογραφίες που απεικονίζουν προφήτες της Παλαιάς Διαθήκης και ανάγονται στην περίοδο ( 1450 – 1550) της ακμής των τοιχογραφιών.
Κατά την Ενετοκρατία ο νάρθηκας χρησίμευε ως κοιμητήριο των μελών της Αδελφότητος. Σήμερα, σώζονται αρκετά μνήματα, μεταξύ των οποίων και ενός Ρώσου πλοιάρχου, της συνοδείας του Ναυάρχου Ουσακώφ, (1799).
Ο Ναός διετέλεσε έδρα Μεγάλων Πρωτοπαπάδων για αρκετά έτη έως το 1717 την περίοδο αυτή έγινε και η ανακαίνιση που σήμερα βλέπουμε.
Εδώ ιεράτευσε για πολλά χρόνια ο μεγάλος Διδάσκαλος του υποδούλου Γένους, ο Κερκυραίος Νικηφόρος Θεοτόκης, συγγραφέας διαπρεπής και περίφημος εκκλησιαστικός ρήτορας (1736- 1805), ο οποίος λόγω της λαμπρής του φυσιογνωμίας προσεκλήθη από την Αυτοκράτειρα της Ρωσίας Αικατερίνη τη Β. Εκεί χειροτονήθηκε Αρχιεπίσκοπος Σλαβενίου και Χερσώνος και κατόπιν Αστραχανίου και Σταυρουπόλεως.
Είναι ο μοναδικός ναός με τον άμβωνα στο νότιο τοίχο και αυτό προκειμένου να μπορούν να ακούσουν τα κηρύγματα του μεγάλου ρήτορα τα πλήθη που συνέρρεαν ανεξαρτήτως θρησκείας ή δόγματος και πλημμύριζαν τον αύλιο χώρο.

Παρατηρήστε το τέμπλο από κερκυραϊκό μάρμαρο με τις εικόνες γνωστών αγιογράφων της Κρητικής-Κερκυραϊκής Σχολής όπως η ουρανία (οροφή) του διαπρεπή Κερκυραίου Ζωγράφου Σπυρίδωνα Σπεράντζα (1773), τα δεσποτικά και τις εικόνες του τέμπλου των γνωστών και καλυτέρων αγιογράφων της λεγομένης Επτανησιακής Σχολής Χρυσολωρά και Τζένου, τα βημόθυρα (θύρες του Ιερού) του Εμμανουήλ Τζάννε αλλά και έργα αξιόλογου λαϊκού ζωγράφου.
Πάνω στην Αγία Τράπεζα βρίσκεται ένα περίφημο αρτοφόριο Ρωσικής τέχνης.
Στο ναό υπάρχει λάρνακα, στην οποία φυλάσσονται λείψανα του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου και Αγίου Ιωάννου του Δαμασκηνού.
Στο μικρό μουσείο του ναού εκτίθεται Ιερατική στολή και ο επιστήθιος σταυρός του Νικηφόρου Θεοτόκη καθώς και δύο ιερατικές στολές Ρωσικής προελεύσεως και μια διακονική, δωρεά του Νικηφόρου Θεοτόκη προς το ναό την περίοδο που ήταν στην Ρωσία .
Εδώ εκκλησιάζονταν ο Εθνικός μας ποιητής Διονύσιος Σολωμός, ο Ιωάννης Καποδίστριας, ο Ιάκωβος Πολυλάς ενώ επίτροπος του ναού χρημάτισε και ο συνθέτης του Εθνικού μας Ύμνου Νικόλαος Μάντζαρος.

Υ. Θεοτόκου Σπηλαιώτισσα

Μετά την κατάργηση από τους Ανδηγαυούς (d’Anjou – 1272) του Ορθόδοξου Επισκοπικού θρόνου της Κέρκυρας ( σε μια προσπάθεια αλλαγής του δόγματος) έπαψε να υπάρχει Καθεδρικός Ναός Κερκύρας. Αντ αυτού θεωρείτο από τους Κερκυραίους ως Καθεδρικός ναός εκείνος στον οποίο ήταν εφημέριος ο εκάστοτε Πρωτοπαπάς (υποκατάστατο του Επισκόπου με διοικητικές και δικαστικές εξουσίες αλλά χωρίς επισκοπικό χρίσμα και χωρίς δικαίωμα χειροτονίας). Οι τελευταίοι “καθεδρικοί” ναοί ήταν του Αγίου Νικολάου των γερόντων, του Αγίου Ιωάννου και των Ταξιαρχών (1712-1841) (καταστράφηκε στο Β παγκόσμιο πόλεμο).
Όταν οι ομόθρησκοι Ρώσοι καταλαμβάνουν την Κέρκυρα, με τον κατόπιν Αγιο της Ρωσικής εκκλησίας Ναύαρχο Ουσακώφ(1799), ιδρύεται το πρώτο Ελληνικό κράτος της Ιονίου Πολιτείας (1800) και επανιδρύεται ο Ορθόδοξος Επισκοπικός θρόνος. Το 1841, ορίζεται ως Καθεδρικός Μητροπολιτικός ναός η Υ. Θεοτόκος Σπηλαιώτισσα.
Ο βασικός ναός κτίστηκε το 1577 ως μονόκλιτη και έλαβε τη σημερινή μορφή τρίκλιτης Βασιλικής το 1913 με τη μετατροπή των ναρθήκων σε κλίτη. Με την καθιέρωση του Ναού ως Καθεδρικού μεταφέρθηκαν σ’ αυτόν η εικόνα της Υ. Θεοτόκου της Δημοσιάνας, (το παλλάδιο της πόλης της Κέρκυρας 15ος αιών), και το ιερό Λείψανο της αγίας Θεοδώρας της Αυγούστας (το οποίο είχε φέρει στην Κέρκυρα από την Κων/πολη ο Ιερέας Γρηγόριος Πολύευκτος το 1456).
Μπορείτε να θαυμάσετε το τέμπλο και τις εικόνες του έργα αρίστης τέχνης του 16ου αιώνος καθώς και τα βημόθυρα (θύρες του ιερού) με τις εικόνες του Κρητικού αγιογράφου Εμμανουήλ Τζάνε.
Σημειώνουμε επίσης τη μεγάλη εικόνα της Σταυρώσεως (Παλαιολόγιο ύφος) και τους τρεις υπερμεγέθεις πίνακες Ιταλιωτικής τέχνης, με εικόνες της Παλαιάς Διαθήκης μέρος μιας τετραλογίας (ο τέταρτος πίνακας της οποίας καταστράφηκε στους βομβαρδισμούς του Β Παγκοσμίου πολέμου).Θα δείτε επίσης έργα των μεγάλων ζωγράφων Δαμασκηνού (16ος αι.) και Παραμυθιώτη (18ος αι.).
Το όνομα Σπηλαιώτισσα οφείλεται στην παρακείμενη πύλη “Πόρτα Σπηλαία -Porta Spilea” που ήταν μια από τις βασικές πύλες εισόδου της Πόλης.

Αγίων Πάντων

 Ο ιστορικός Ιερός Ναός των Αγίων Πάντων και της Παναγίας Βλαχέρνας πρωτοχτίστηκε το 1688. Αργότερα συνενώθηκε με τον συναδελφικό ναό της Παναγίας Βλαχέρνας της αδελφότητας κρεοπωλών και εκδορέων, οπότε ο Ναός έλαβε τη σημερινή μορφή (1851). Τότε μεταφέρθηκαν σ’ αυτόν το τέμπλο με τις περίφημες φορητές εικόνες και η εφέστιος εικόνα της Παναγίας της Βλαχέρνας.

Η αδελφότητα των κρεοπωλών στήριζε το Ναό. Για κάθε μοσχάρι που έσφαζαν, το ένα πόδι που πουλούσαν πήγαινε σε ξεχωριστό ταμείο υπέρ του Ιερού Ναού.
Παρότι η αδελφότητα των κρεοπωλών, (όπως και όλες οι αδελφότητες στην Κέρκυρα), δεν υπάρχει, όμως εθιμικά υπηρετούν κρεοπώλες στο εκκλησιαστικό συμβούλιο του ναού .
Μπορείτε να θαυμάσετε εικόνες και κειμήλια, ιδιαίτερης καλλιτεχνικής και ιστορικής αξίας. Ξεχωρίζει ο Εσταυρωμένος στο Άγιο Βήμα, τα τρία βημόθυρα και εικόνες των Γεωργίου Χρυσολωρά, Θεοδώρου Αγγελάτου, Δανιήλ Κόκλα και Σαμαρτζή και το επενδυμένο με φύλλα ασημιού τέμπλο.

Αγίου Αντωνίου

Στο τέλος του δρόμου ο οποίος οδηγεί από το Λιστόν προς το παλιό λιμάνι της Σπηλιάς (οδός Νικηφόρου Θεοτόκη), βρίσκεται η ιστορική εκκλησία του Άγίου Αντωνίου. Σε αυτήνεκκλησιάστηκε το 1437 ο Αυτοκράτορας Ιωάννης H΄ Παλαιολόγος (αδελφός του Κων/νου, τελευταίου Αυτοκράτορα της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας), ο Οικουμενικός Πατριάρχης Ιωσήφ καθώς και η Αυτοκρατορική συνοδεία όταν σταμάτησε εδώ κατά τη διάρκεια του ταξιδιού προς τη Φεράρα (συνέδριο της Φεράρας (). Ανάμεσα στη συνοδεία σημειώνουμε τους Γεώργιο Σχολάριο (Γεννάδιος) και Γεώργιο Γεμιστό (Πλήθων).

Ιάσονας και Σωσίπατρος

 Μοναδικός ναός Βυζαντινής αρχιτεκτονικής που υπάρχει στην Κέρκυρα. Κτίστηκε γύρω στο 1000 μ.Χ στην περιοχή του Ανεμόμυλου. Η οικοδόμηση ενός πολυτελούς ναού στο προάστιο του Ανεμόμυλου, τόσο μακριά από την τοιχισμένη πόλη, δείχνει την ευημερία και την ασφάλεια που απολάμβανε η Κέρκυρα. Θαυμάστε τον ίδιο το ναό και έργα τέχνης μεγάλων ζωγράφων όπως του Εμμ. Τζάννε (17ος αιώνας). Εδώ φυλάσσονται και λείψανα των Αγίων Ιάσονος και Σωσιπάτρου.

Παναγία Κρεμαστή

Ναός Επτανησιακού τύπου, χτισμένος προ του 16ου αιώνα. Ξεχωρίζει για τη γεωμετρική διακόσμηση και το μεγαλόπρεπο εσωτερικό με το μαρμάρινο τέμπλο, τα θυρώματα του οποίου κοσμούνται από μοτίβα φύλλων αμπελιού και εντυπωσιακές μεγάλες εικόνες του Σπεράντζα (18ος αι.).

Παντοκράτορας

Ο ανάγλυφος Άγγελος στην κορυφή της στέγης (έργο του Iταλού γλύπτη Τορέτι, 18ος αι.) είναι το ιδιαίτερο γνώρισμα αυτής της κατά τα άλλα απλής εξωτερικά επτανησιακής εκκλησίας (αρχές του 16ου αι.). Βρίσκεται στην πλατεία Ταξιαρχών στο Καμπιέλο.

Στην πλατεία αυτή υπήρχε η ιστορική εκκλησία των Ταξιαρχών, η οποία καταστράφηκε από Γερμανικό βομβαρδισμό κατά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο. Από τους ίδιους βομβαρδισμούς είχε υποστεί σοβαρότατες ζημιές και η εκκλησία του Παντοκράτορα.

Ναός Αγίου Ιακώβου (Duomo)

O Mητροπολιτικός ναός των Καθολικών βρίσκεται στην πλατεία Δημαρχείου. Κομψό κτίριο, αναστηλωμένο μετά τους βομβαρδισμούς του 1943, με την τυπική μπαρόκ καμπύλη του 17ου αιώνα στο αέτωμά του, το γοτθικό πύργο και το ψηλό καμπαναριό. Είχε υποστεί σοβαρότατες ζημιές από Γερμανικό βομβαρδισμό κατά το Β’ Παγκόσμιο πόλεμο.

Ναός Αγίου Φραγκίσκου τής Ασίζης

Ένας από τούς πιο ιστορικούς ναούς της Κέρκυρας. Το κτίσιμό του χάνεται στα βάθη των αιώνων. Γνωρίζουμε ότι είχε παραχωρηθεί σέ γυναικεία μονή την περίοδο του Δεσποτάτου της Ηπείρου (12ος αιώνας περίοδος Αγγέλων Κομνηνών).
Ο ναός αποτελεί ζωντανό ιστορικό μνημείο του σχίσματος και της αντιπαλότητας Ορθοδόξης και Καθολικής εκκλησίας.

Όταν κατέλαβαν την Κέρκυρα οι Ανδηγαυοί (d’Anjou – 1272) κατήργησαν τον Ορθόδοξο Επισκοπικό θρόνο, δήμευσαν την εκκλησιαστική περιουσία και αφαίρεσαν από τους Ορθοδόξους τους καλύτερους ναούς. Αργότερα ο ναός παραχωρήθηκε στο Τάγμα των Λατίνων μοναχών του Αγίου Φραγκίσκου (1367). Μόλις το 1943, με τη λήξη του Β Παγκοσμίου πολέμου, ο τοποτηρητής του Λατίνου Επισκόπου θα παραδώσει στον Μητροπολίτη Κερκύρας τα ιερά λείψανα των Αγίων Αρσενίου, Ιάσονος και Σωσιπάτρου τα οποία υπήρχαν σε κρύπτη του ναού.
Σε αυτό το ναό, οι Κερκυραίοι, προσέφεραν τα κλειδιά της πόλης της Κέρκυρας στον Ενετό ναύαρχο Giovanni Miani, παραδίδοντας την τύχη τους στα χέρια της Γαληνοτάτης Δημοκρατίας της Βενετίας. (20/5/1386)

Παναγία της Τενέδου

Καθολικό Μοναστήρι των αρχών του 18ου αιώνα με σημαντική ιστορία. Ο ναός κτίστηκε μεταξύ 1678-1688 επί Λατίνου επισκόπου Μάρκου Αντωνίου Μπαρμαρίγκου στη θέση παλαιότερου και εγκαινιάστηκε το 1749 από τον Λατίνο Επίσκοπο Αντώνιο Νάνι (1742-1765). Σημαντική, από αρχιτεκτονική άποψη, θολοσκεπής εκκλησία με τρούλο, διπλά πλάγια παρεκκλήσια και πυργοειδές κωδωνοστάσιο. Οφείλει το όνομά της στους μοναχούς που αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν την Τένεδο, μετά την κατάληψή της από τους Τούρκους το 1657 και να έρθουν στην Κέρκυρα, μεταφέροντας και την θαυμάσια εικόνα της Παναγίας.

Στην κεντρική είσοδο υπάρχει μια γλυπτή παράσταση με το βενετσιάνικο λιοντάρι
και την επιγραφή “Sub Ubra Alarum Tuatum Protege nos MDCCXII”. Δεξιά κι αριστερά υπάρχουν το οικόσημο της οικογένειας Δονά (δεξιά) και το έμβλημα των Φραγκισκανών Μοναχών (αριστερά)

Στο μοναστήρι της Τενέδου εγκαταστάθηκε για πρώτη φορά η δημόσια βιβλιοθήκη της Κέρκυρας (1800-1807), η πρώτη Ελληνική σχολή δημόσιας εκπαίδευσης (1805) με επιθεωρητή τον Ιωάννη Καποδίστρια και το πρώτο ελληνικό τυπογραφείο, στο οποίο τυπώθηκε και ο “Θούριος” του Ρήγα Φεραίου.(πρώιμος βάρδος και μάρτυρας της Ελληνικής επανάστασης).

Αγ. Γεώργιος Π. Φρουρίου