Από πολλούς θεωρείται η ομορφότερη σημαία της Ενετικής Δημοκρατίας που φιλοτεχνήθηκε ποτέ. Πρόκειται για τη σημαία που κυμάτιζε στο γαλέρα του  Δομίνικου Κονταρίνι, δόγη της Βενετίας από το 1659 ως το 1675.

Σημαία Κονταρίνι

Στη σημαία κυριαρχούν το κόκκινο και το χρυσό χρώμα του Ναυτικού, κληρονομιά από την ρωμαϊκή και την μετέπειτα βυζαντινή αυτοκρατορία. Το κόκκινο είναι το πορφυρό, το βαθύ κόκκινο, χαρακτηριστικό των βενετσιάνικων ναυτικών σημαιών αλλά και της στολής των Σκλαβούνων, στρατευμάτων που επιβιβάζονταν στα πλοία και επάνδρωναν τα ηπειρωτικά και τα παράκτια φρούρια των κτήσεων αλλά και της ίδιας της πρωτεύουσας. Ωστόσο, δεν πρέπει να ξεχνάμε, πως τα επίσημα χρώματα της Βενετίας ήταν το γαλάζιο και το χρυσό. Αλλά στη Γαληνοτάτη οι διάφοροι τύποι των σημαιών που κυμάτιζαν στα φρούρια και στα πλοία, όπως επίσης και οι σημαίες των συνταγμάτων, δεν ρυθμίστηκαν και δεν τυποποιήθηκαν ποτέ, ούτε στην ηπειρωτική Ιταλία ούτε στις θαλάσσιες κτήσεις (Stato da Mar).

Ο μαρκιανός λέοντας της σημαίας είναι δεξιόστροφος και στρέφεται προς το κοντάρι ή τον ιστό του πλοίου και το ρύγχος του κοιτά τον παρατηρητή.  Περίπου τα 3/4 των μαρκιανών λεόντων «εν κινήσει» (andante) στρέφονται προς τα αριστερά, οπότε μπορούμε να θεωρήσουμε αυτόν τον φτερωτό λέοντα σαν σπάνιο δείγμα.

Η ουρά παρουσιάζει ένα χαρακτηριστικό S προσδίδοντας στον λέοντα μεγαλοπρέπεια, θέλοντας να τονίσει την ιερότητα του εμβλήματος και την προσωποποίηση της Δημοκρατίας. Ο λέοντας συμβολίζει στην πραγματικότητα τον Ευαγγελιστή Μάρκο και δηλώνει πως ο πραγματικός ηγέτης του κράτους είναι ο Άγιος Μάρκος, ενώ ο δόγης είναι μόνο ο γήινος εκπρόσωπος του. Επιβεβαιώνεται δηλαδή η κλασική-χριστιανική αντίληψη πως η βασιλεία ή κάθε νόμιμη Αρχή προέρχεται από τη θέληση και με τις  ευλογίες του Θεού. Ακριβώς λόγω αυτής της ιερότητας της πατρίδας και της θρησκείας, ο μαρκιανός λέοντας είναι φτερωτός και  φέρει φωτοστέφανο -προνόμιο των αγίων –  συμβολίζοντας τον Άγιο Μάρκο, προστάτη της Γαληνοτάτης.

Ό Ευαγγελιστής Μάρκος συμβολίζεται και αγιογραφείται με λέοντα διότι το Ευαγγέλιο του αρχίζει με τη διαβίωση του Προδρόμου Ιωάννη στην έρημο όπου ζουν οί λέοντες και η φωνή του στο κήρυγμα ήταν σαν βρυχηθμός λέοντα.

Θεωρείται σημαία περιόδου ειρήνης, καθώς ο λέοντας δεν αναπαριστάται σαν ξιφοφόρος ή σταυροφόρος, τυπικές απεικονίσεις των περιόδων πολέμου. Αυτή η άποψη ενισχύεται και από τα σαγόνια του λέοντα, τα οποία είναι μισόκλειστα και όχι διάπλατα και απειλητικά. (Αντίθετα, δεν υπάρχουν τεκμήρια ή μαρτυρίες που να συνδέουν την απεικόνιση  του ανοιχτού ή κλειστού βιβλίου με περιόδους ειρήνης ή πολέμου).

Κάτω από το αριστερό μπροστινό πόδι ο λέοντας κρατά ένα ανοιχτό βιβλίο, υπαινιγμό στο Ευαγγέλιο του Μάρκου αλλά και στην εμφάνιση του Αγγέλου στον Ευαγγελιστή, στον οποίο αποτάθηκε με τα διάσημα λόγια «Pax tibi, Marce, Evangelista meus», όταν ο Μάρκος ναυάγησε στον Κόλπο της Βενετίας. Πράγματι, τα φτερά του λέοντα συμβολίζουν και τα φτερά του Αγγέλου.

Ο λέοντας στέκεται με τα δύο μπροστινά πόδια στη στεριά και τα άλλα δύο στη θάλασσα, συμβολίζοντας τη διπλή κυριαρχία (Stato da Tera και Stato da Mar).
Στο τμήμα της στεριάς ένα πόδι στέκεται σε ένα πεδινό τμήμα  το οποίο αναφέρεται στη περιοχή γύρω από το Veneto, ενώ το άλλο στέκεται σε ένα βουνό με  κάστρο στη κορυφή, το οποίο συμβολίζει τη βορειοανατολική ορεινή Ιταλία.
Η θάλασσα κυματίζει γλυκά σαν να φυσάει απαλό αεράκι, συμβολίζοντας τη γαλήνια βενετική κυριαρχία από την Αδριατική μέχρι την Ανατολική Μεσόγειο. Αυτό τον κυματισμό, σύμβολο της νεανικής τόλμης θα τον συναντήσουμε και στο διάσημο πίνακα «Γέννηση της Αφροδίτης» του Μποτιτσέλι.
Στη σημαία του Κονταρίνι, σε αντίθεση με προηγούμενες, τα πίσω πόδια του λέοντα δεν βυθίζονται αλλά στέκονται πάνω στο νερό και τα στυλιζαρισμένα νησάκια, με κάστρα και κυματιστές σημαίες υπογραμμίζουν τη ναυτική ισχύ της Βενετίας και τις υπερπόντιες κτήσεις της.

Το εικόσημο Κονταρίνι πλαισιωμένο με Τούρκους αιχμαλώτους

Το περιμετρικό τμήμα της σημαίας γύρω από τον λέοντα είναι στολισμένο με μοτίβο μπαρόκ. Εμφανίζεται τέσσερις φορές το οικόσημο του Κονταρίνι με το καπέλο του δόγη στη κορυφή και πλαισιωμένο από Τούρκους αιχμαλώτους. Παρατηρούμε επίσης φτερωτούς Έρωτες, κλήματα, πανοπλίες, κανόνια κλπ.
Τέλος, από πάνω προς τα κάτω θα δούμε τις απεικονίσεις του Αρχάγγελου Γαβριήλ και της Παναγίας κατά τον Ευαγγελισμό με το Άγιο Πνεύμα ανάμεσά τους, πιο κάτω τον Άγιο Δομίνικο (προστάτη του δόγη) και τον Άγιο Φραγκίσκο (συμπροστάτη της Βενετίας) και ακόμα πιο κάτω τον Άγιο Αντώνιο της Πάδοβας (συμπροστάτη της Βενετίας) και τον Άγιο Μάρκο, με τη Παναγία ανάμεσά τους.

Οι έξι «ουρές»

Το αριστερό τμήμα της σημαίας αποτελείται από τις 6 «ουρές» που κυμάτιζαν ξεχωριστά και που συμβολίζουν τις 6 συνοικίες (sestieri) της πόλης. Σε αυτές, εκτός από το οικόσημο του Κονταρίνι με τρίαινες, θα παρατηρήσουμε και τρεις λέοντες «in moleca», σε θέση «κάβουρα», δηλαδή όπως εμφανίζονται τα καβούρια (moleca στα βενετσιάνικα) την εποχή που αλλάζουν περίβλημα κατά το φθινόπωρο, με τον θώρακα πιο μαλακό και με ανοιχτές δαγκάνες. Συμβολίζουν την πόλη που ανυψώνεται από τα νερά, δηλαδή τη Βενετία με τη λιμνοθάλασσά της.

 

Πηγές

Comitato per la celebrazione delle Pasque Veronesi
Comitato Veneto Indipendente

 

* * *