Σε μια πόλη και ένα νησί όπως η Κέρκυρα είναι λυπηρό και συχνότατο φαινόμενο η άγνοια στοιχείων Τοπικής Ιστορίας ή – ακόμα χειρότερα- οι λανθασμένες απόψεις. Με την αφορμή αυτή διατυπώνουμε μερικές σκέψεις για την Ιστορία και την Τοπική Ιστορία.
Τι είναι Ιστορία
Στο Γιάνη Κορδάτο οφείλονται πολυάριθμες μελέτες, ενδεικτικές της ανάγκης να συγκροτηθεί μια μαρξιστική σύνθεση για τηv ελληνική Ιστορία, με τους όρους κατανόησης και επεξεργασίας της μαρξιστικής σκέψης στον καιρό του Μεσοπολέμου, αντίθετο στο κυρίαρχο σχήμα του Κωνσταντίνου Παπαρρηγόπουλου.
Το αρχικό ζήτημα που αντιμετωπίζουμε εκφράζεται με το απλό ερώτημα «Τι είναι Ιστορία;» και δέχεται την επίσης απλή απάντηση «Δεν είναι τίποτα άλλο παρά η διαδοχή των διαφόρων γενεών». Από τις γενεές αυτές η κάθε μία εκμεταλλεύεται τα αγαθά, τα κεφάλαια και τις παραγωγικές δυνάμεις που έφτασαν ως αυτήν από τις προηγούμενες. Αυτό έχει ως συνέπεια κάθε γενιά να συνεχίζει μεν αρχικά τον τρόπο δράσης που της μεταβιβάστηκε, αλλά σε συνθήκες τις οποίες μεταβάλλει συνεχώς καθώς αλλάζουν οι τρόποι παραγωγής και ανταλλαγών. Οι αλλαγές των τελευταίων, σε κάθε εποχή, αποτελούν τα πραγματικά αίτια των κοινωνικών αλλαγών και των πολιτικών ανατροπών και η Ιστορία της ανθρώπινης κοινωνίας δεν είναι τίποτα άλλο παρά η εξέλιξη της κοινωνικής παραγωγής από κατώτερο τρόπο σε έναν ανώτερο. Η εξέλιξη αυτή πραγματοποιείται με συγκρούσεις που καταστρέφουν τις παρακμασμένες παραγωγικές σχέσεις και τις αντικαθιστούν με νέες, προσφέροντας νέες δυνατότητες στην ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων.
Είναι σαφές ότι η Ιστορία δεν μπορεί να σταθεί αν σε κάθε στιγμή δεν θέτει το ζήτημα του χαρακτήρα των παραγωγικών σχέσεων, του χαρακτήρα της ιδιοκτησίας, των κοινωνικών τάξεων και των συμφερόντων τους. Ούτε μπορεί να περιορίζεται στην περιγραφή της ζωής και της πολιτείας των βασιλέων, των στρατηλατών και των κατακτητών, καθώς είναι γεμάτη με επαναστάσεις, πραξικοπήματα, πολέμους, συγκρούσεις συμφερόντων και ιδεών. Οι άνθρωποι είναι αυτοί που δημιουργούν την Ιστορία, αλλά μέσα σε δεδομένους όρους που καθορίζουν τη συμπεριφορά τους.
Μελετώντας το παρελθόν της ανθρώπινης κοινωνίας μπορούμε να κατανοήσουμε το παρόν και τις μελλοντικές της προοπτικές, καθώς η διαδικασία της ιστορικής ανάπτυξης της ανθρωπότητας είναι αντικειμενική με κυρίαρχο το νόμο της αναγκαίας αντιστοιχίας ανάμεσα στις παραγωγικές σχέσεις και τον χαρακτήρα των παραγωγικών δυνάμεων.
Τοπική Ιστορία
Η Ιστορία της Κέρκυρας του Ανδρέα Μάρμορα
Η Τοπική Ιστορία δεν ορίζεται αποκλειστικά γεωγραφικά, αλλά είναι όρος που αφορά την οικονομική και κοινωνική ζωή. Μπορούμε να πούμε ότι είναι ο όρος με τον οποίο προσεγγίζεται η Ιστορία ενός χώρου όπου υπεισέρχονται κοινοί και στενά αλληλοεξαρτώμενοι παράγοντες, όπως η διοίκηση, το δίκαιο, η πολιτική και οικονομική δομή, οι θρησκευτικοί δεσμοί και σταθερά γεωγραφικά δεδομένα.
H Τοπική βρίσκεται σε διαλεκτική σχέση με τη Γενική Ιστορία και στη μελέτη της δεν μπορεί να υπερτονίζεται συναισθηματικά η «τοπικότητα». Γεγονός είναι ότι η ιστορία της «ιδιαίτερης πατρίδας» και η άμεσα συνδεδεμένη «ιστορία του πολιτισμού» δημιουργούν μια καλή ευκαιρία για πρώτη προσέγγιση της ιστορικής διαδικασίας. Αυτό είναι σημαντικό αλλά και ιδιαίτερα επιτακτικό σήμερα, στις συνθήκες της λεγόμενης παγκοσμιοποίησης, όπου υφίσταται έντονη η απειλή της πολιτιστικής αλλοτρίωσης και αποσύνθεσης.
Γενικά, προηγείται η ολόπλευρη μελέτη της Τοπικής Ιστορίας και στη συνέχεια η ανάλυση συγκεκριμένων τοπικών θεμάτων. Η αντίστροφη σειρά μπορεί να προκαλέσει παρανοήσεις και παρερμηνείες. Συμπερασματικά, η γνώση της βοηθά στη διαμόρφωση ιστορικής συνείδησης και δεν έχει σκοπό τη διαμόρφωση της αντίστοιχης εθνικής.
Για την Κέρκυρα
Οι ιστοριογραφικές εκδόσεις των αρχών του 20ου αιώνα για την Κέρκυρα αντιμετωπίζουν κατά κανόνα το νησί μας σαν τον «ομφαλό της Γης» καθώς δεν προσεγγίζουν διαδοχικά τα συμβαίνοντα στην Ευρώπη, στην περιοχή μας, στα Βαλκάνια, στον ελλαδικό χώρο και στη συνέχεια στο νησί.
Η εκδοτική δραστηριότητα για την Κέρκυρα και γενικά τα Ιόνια γνωρίζει άνθηση τα τελευταία σαράντα περίπου χρόνια με πολλές και σημαντικές εκδόσεις. Σημαντική συνιστώσα στο γεγονός αυτό αποτελεί το Πανεπιστήμιο και φυσικά τα τοπικά Γ.Α.Κ.
Το 2000 κυκλοφορεί με συνεργασία Υπουργείου Παιδείας, Παιδαγωγικού Ινστιτούτου και Δήμου Κέρκυρας ο ενδιαφέρων τόμος «Κέρκυρα/ Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας», με επιμέλεια του καθηγητή του Ιονίου Πανεπιστημίου Θ. Παππά.
Γιώργος Ζούμπος
Πηγές:
- Βίκτωρ Νεζνανωφ, «Η λογική της Ιστορίας», Πλανήτης, (μετ. Μιχ. Χριστοδουλίδης), Αθήνα, χχ
- Georges Politzer κ.ά., «Βασικές αρχές της Φιλοσοφίας», (μετ. Δήμος Μαλέας), Αναγνωστίδης, Αθήνα, χχ
- Ρ. Μ. Ιλιουχινα, «Ιστορία», Μ.Σ.Ε., τ. 15, Ακάδημος, Αθήνα, 1979
- «Βάσεις πολιτικών γνώσεων», Νέοι Καιροί, Αθήνα, 1976
- ΥΠ.Ε.Π.Θ.-Π.Ι.-Δήμος Κερκυραίων, «Κέρκυρα/ Εγχειρίδιο Τοπικής Ιστορίας», Επιμέλεια: Θ. Παππάς, Αθήνα, 2000
Όπως δημοσιεύτηκε στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 04/02/2017
* * *
Leave A Comment