«Η διάσωση και η φύλαξη βιομηχανικών αρχείων εξαρτάται αποκλειστικά από το μεράκι των ανθρώπων οι οποίοι προΐστανται των εκάστοτε αρχειακών φορέων…»

Στα χρόνια που ακολουθούν την Ένωση η Κέρκυρα γνωρίζει σημαντική βιομηχανική ανάπτυξη η οποία επιβραδύνεται μετά το 1912, καθώς το λιμάνι της  χάνει σταδιακά τη σημασία του (τότε ενσωματώνεται η Ήπειρος στην ελληνική επικράτεια), ενώ οι βιομηχανικές μονάδες, οι οποίες επιζούν από την καπιταλιστική κρίση του 1929 και εξακολουθούν να υφίστανται μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, σβύνουν σταδιακά Σήμερα από τις πολυάριθμες προπολεμικές βιομηχανίες και βιοτεχνίες συνεχίζει τη λειτουργία της μόνο η Σαπωνοποιεία Πατούνη.

 Η χαρτοποιία «Πάπυρος»

 Πριν το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο λειτουργούν στην Κέρκυρα δύο εργοστάσια  χαρτοποιίας, στη Γαρίτσα και στο Κεφαλόβρυσο.

Στη Γαρίτσα (η οποία τότε αποτελεί τη μία από τις δύο βιομηχανικές ζώνες της πόλης) λειτουργεί από το 1925 η χαρτοποιία «Πάπυρος» των Λαζαρά-Παπαδόπουλου με μορφή ομόρρυθμης εταιρείας. Ειδικεύεται στην κατασκευή κοινού χαρτιού περιτυλίγματος και χαρτονιού. Χρησιμοποιεί ατμομηχανή 100 ίππων και στα 1936 απασχολούνται 66 εργάτες και 3 υπάλληλοι. Ο κύκλος των εργασιών της έχει εκείνη την περίοδο ήδη περιοριστεί και παράγει ετήσια 650 τόνους χαρτί περιτυλίγματος το οποίο καταναλώνεται στην Κέρκυρα και την εσωτερική αγορά της χώρας.

Μέχρι πότε λειτούργησε δεν μπορέσαμε να προσδιορίσουμε με ακρίβεια. Πιστεύουμε ότι λειτούργησε κατά τη διάρκεια του πολέμου και η τελευταία σχετική αναφορά χρονολογείται στα 1946. Καθώς στα 1945 γίνεται μνεία στην καταλογογράφηση του αρχείου του Εργατικού Κέντρου για «Σωματείο Ανέργων Χαρτοποιών» (αναφορές σε Σωματείο Εργατών Χαρτοποιίας έχουμε στα 1937 και 1939), υποθέτουμε με επιφύλαξη ότι ήδη ο «Πάπυρος» είχε απολύσει εργάτες και σύντομα σταμάτησε να λειτουργεί.

Διαφήμιση της Χαρτοποιίας «Κέρκυρα» στον Εμπορικό Επαγγελματικό Οδηγό Κέρκυρας του 1957

 Η χαρτοποιία «Κέρκυρα»

 Το 1922 ιδρύεται με μορφή Ανώνυμης Εταιρείας και αρχικό κεφάλαιο ενός εκατομμυρίου δραχμών η χαρτοποιία «Κέρκυρα» και πέντε χρόνια αργότερα το ανεβάζει σε τρία εκατομμύρια.

Πιθανόν η εταιρεία προϋπήρχε και άλλαξε νομική μορφή το 1922, καθώς στο

Ιστορικό Αρχείο της Εθνικής Τράπεζας υπάρχει φάκελος με τίτλο Α.Ε. Χαρτοποιίας «Η Κέρκυρα» για την περίοδο 1913-1921 και χωριστός με τον ίδιο τίτλο για την περίοδο 1924-1959 (οπωσδήποτε το κεφάλαιο για την ιστορία της κερκυραϊκής χαρτοποιίας γενικά είναι άγνωστο και χρειάζεται περαιτέρω έρευνα).

Το εργοστάσιο λειτουργεί στο Κεφαλόβρυσο (στο λιβάδι του Ρόπα, απέναντι από το βενζινάδικο στη διασταύρωση προς Έρμονες) και το 1936 απασχολεί 70 εργάτες και 4 υπαλλήλους. Τα γραφεία της Εταιρείας όμως είναι κοντά στο λιμάνι, στην παραλία του Μαντουκιού, στην οδό Ξενοφώντος Στρατηγού 56α. 

Η ετήσια παραγωγή (χαρτιά περιτυλίγματος, χαρτόνια κυτιοποιίας, χαρτόνια υποδηματοποιίας) φτάνει τους 1500 τόνους και διανέμεται σε όλη τη χώρα, ενώ η πρώτη ύλη εισάγεται από Γερμανία, Αγγλία και Σουηδία (δεδομένα του 1936)..

Χρησιμοποιεί μια ατμομηχανή 60 ίππων και δύο γκαζομηχανές των 70 και 220 ίππων.

Για την κατάσταση η οποία επικρατούσε στον εργασιακό χώρο, προπολεμικά, έχουμε δύο αναφορές στο «Ριζοσπάστη»:

Στις 11 Αυγούστου 1927 σε ανταπόκριση από την Κέρκυρα γίνεται αναφορά σε απολύσεις από διάφορα εργοστάσια και συνεχή εργατικά ατυχήματα στην Ελαιουργία του Μαντουκιού. Στην Χαρτοποιία του Κεφαλόβρυσου σημειώνονται απολύσεις 12 εργατών.

Στις 21 Φλεβάρη 1933 με τίτλο «Η άθλια ζωή των εργατών Κέρκυρας» ο καπνεργάτης Λ.Ι. γράφει:

« Είμουνα στην Κέρκυρα και αντελήφθηκα την άθλια ζωή των 200 εργατών που δουλεύουν στο Κεφαλόβρυσο.

Δουλεύουν 10-12 ώρες με 20-22 δρ. κάτω από τρομοκρατία. Οι εργάτες σκαλίζουν τα σκουπίδια που φέρνει ο εργοδότης απ΄ όλα τα σημεία της Ελλάδος και βγάζουν τα άχρηστα πράγματα.

Επίσης στη σακουλοποία Βόδη δουλεύουν 20 εργάτριες με 8-10 δραχμές από την ανατολή ως τη δύση».

Κάτοικοι της περιοχής θυμούνται ότι στη δεκαετία ‘50-’60 πολλές φορές έπαιρναν μισοκατεστραμμένα έντυπα από τα δέματα με άχρηστο χαρτί, από το χώρο δίπλα στο εργοστάσιο, το οποίο προορίζονταν για επεξεργασία και ότι κάθε μεσημέρι στις 2 ηχούσε μέχρι τον Πέλεκα η σειρήνα του εργοστασίου σημαίνοντας τη λήξη της βάρδιας.

 Στην καταλογογράφηση του Εργατικού Κέντρου που προαναφέραμε υπάρχουν αναφορές στην Χαρτοποιία για τα έτη 1953 και την περίοδο 1959-1967, ωστόσο, σύμφωνα προφορικές μαρτυρίες η λειτουργία της Χαρτοποιίας «Κέρκυρα» πρέπει να σταμάτησε στα 1960 με 1962. Το κτίριο με την χαρακτηριστική του καμινάδα σώζονταν μέχρι πριν λίγα χρόνια, οπότε κατεδαφίστηκε.

Στην αθηναϊκή εφημερίδα «Εμπρός» βρίσκουμε δημοσιεύσεις γενικών συνελεύσεων μετόχων για τα έτη 1951,1952,1953, αλλά δυστυχώς δεν εντοπίσαμε ονόματα διευθυντών ή μελών του διοικητικού συμβουλίου προκειμένου να γίνει προσπάθεια για εύρεση και άλλων στοιχείων  σχετικών με τη λειτουργία της  χαρτοποιίας «Κέρκυρα»

Το αρχείο της, όπως και πολλών άλλων βιομηχανικών μονάδων  του νησιού, αγνοείται μεταφέροντας σε «γκρίζα ζώνη» ακόμα ένα τμήμα της τοπικής ιστορίας.

 ΠΗΓΕΣ:

  • Οδηγός Κέρκυρας / Εμποροβιομηχανικός – Γεωργικός, Κέρκυρα,1936
  • Εμπορικός Επαγγελματικός Οδηγός Κέρκυρας, Βιβλιοεμπορική, Κέρκυρα, 1957
  • Εφημερίδα Εμπρός, φ. 17, 26-07-1951, 25-07-1952 και 5-07-1953 με προσκλήσεις των μετόχων της εταιρείας σε γενική συνέλευση
  • Εφημερίδα Ριζοσπάστης, φ. 11-08-1927 και 21-02-1933
  • Ιόνιο Πανεπιστήμιο: http://rc.ionio.gr/download.php?file=epeaek/ionio_pfi_resources.pdf

 

Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 12-02-2011

 

* * *

Διαβάστε επίσης...