Η νησίδα Λαζαρέτο βρίσκεται στη ΒΑ πλευρά της πόλης της Κέρκυρας έχει έκταση 70.000 τ.μ., απέχει δύο ναυτικά μίλια από την πόλη και αποτελεί ιδιοκτησία του Δημοσίου (υπό τη διαχείριση του ΕΟΤ). Το νησί αποτελεί τόπο ιδιαιτέρου κάλλους με πυκνή και ποικίλη βλάστηση και σημαντικής ιστορικής αξίας.
Λαζαρέτο Κέρκυρας
Η ονομασία του Λαζαρέτο (Lazzaretto) οφείλεται στη χρήση του νησιού ως λοιμοκαθαρτήριο κατά την εποχή της Ενετοκρατείας (αρχές 16ου αιώνα) στην Κέρκυρα. Το 1413 στη Βενετία σε ένα νησάκι που ονομαζόταν Nazaretum (στο νησάκι βρίσκονταν η εκκλησία της Santa Maria di Nazaret) δημιουργήθηκε νοσοκομείο για προσβεβλημένους από πανώλη, με σκοπό τον περιορισμό της αρρώστιας. Η ονομασία Nazaretum, με το χρόνο, παραφράστηκε σε Lazaretto. Έτσι ονόμασαν όλα τα λοιμοκαθαρτήρια που ιδρύσαν οι Βενετοί στον ευρωπαϊκό χώρο (επίσης ονομασία “Λαζαρέτο” συναντά κανείς σε νησάκια στην Ιθάκη και στη Ζάκυνθο όπου υπήρχαν λοιμοκαθαρτήρια).
Στο Λαζαρέτο διασώζονται κτιριακά υπολείμματα σχεδόν όλων των φάσεων της ιστορίας του νησιού. Συγκεκριμένα σώζεται εκκλησία ιδιαίτερου ιστορικού και αρχιτεκτονικού ενδιαφέροντος χωρίς την οροφή της, διώροφο κτίριο από συμπαγής πλίνθους, τμήμα του περιμετρικού τοίχους του λοιμοκαθαρτηρίου που αποτέλεσε τον τοίχο των εκτελέσεων και το νεκροταφείο των 200 περίπου εκτελεσθέντων με μαρμάρινους σταυρούς, σε αντικατάσταση παλαιοτέρων ξύλινων, σε δύο συμμετρικούς σχηματισμούς.
Λαζαρέτο Κέρκυρας
- Στο νησί είχε λειτουργήσει καταρχήν μοναστήρι κατά την εποχή της Ενετοκρατείας (αρχές 16ου αιώνα)
- Στη συνεχεία χρησιμοποιήθηκε ως λοιμοκαθαρτήριο για τέσσερις περίπου αιώνες μέχρι τις αρχές του 20ου αιώνα. Λόγω της γεωγραφική θέση της Κέρκυρας, το Βενετσιάνικο λιμάνι της, ήταν πολύ σημαντικό για τη ναυτιλία και το εμπόριο (άλλωστε για το λόγο αυτό ονομάστηκε “κλείδα” της Αδριατικής). Τα πλοία που έφθαναν στην Κέρκυρα και στο ταξίδι τους είχαν επισκεφτεί χώρες όπου είχε εμφανιστεί πανώλη ή άλλη λοιμώδης ασθένεια, παράμεναν στο Λαζαρέτο για 40 μέρες. Στο διάστημα αυτό, αν δεν εμφανιζόταν κρούσμα, τότε μόνο μπορούσαν να προσεγγίσουν το λιμάνι της πόλης. Στην Κέρκυρα υπήρχαν τρεις αξιωματούχοι υπεύθυνοι για υγειονομικά θέματα, οι οποίοι είχαν τον τίτλο των Προνοητών του Υγειονομείου. Οι δύο εκλέγονταν από το συμβούλιο της πόλης, ενώ ο τρίτος που ήταν προϊστάμενος του Λοιμοκαθαρτηρίου, διοριζόταν από τις υγειονομικές αρχές της Βενετίας. Στο νησί εργάζονταν υγειονομικοί υπάλληλοι, στρατιώτες και θρησκευτικοί λειτουργοί, ενώ υπήρχαν οι απαραίτητες κτιριακές εγκαταστάσεις.
- Κατά την περίοδο των Ρωσοτούρκων οι Τούρκοι είχαν εγκαταστήσει εκεί στρατιωτικό νοσοκομείο.
- Το Λοιμοκαθαρτήριο ανακαινίστηκε κατά την περίοδο της Αγγλοκρατίας και λειτούργησε μέχρι την Ένωση, καθώς και σποραδικά για κάποιο διάστημα στα μετέπειτα χρόνια όταν υπήρχε ανάγκη.
- Κατά την διάρκεια του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, οι Ιταλικές δυνάμεις κατοχής δημιούργησαν εκεί στρατόπεδο συγκέντρωσης Ελλήνων πατριωτών της Αντίστασης.
1946-1949. Κατά την περίοδο του εμφυλίου πολέμου το Λαζαρέτο αποτέλεσε τόπο εκτελέσεως θανατοποινιτών που είχαν καταδικασθεί στα πλαίσια του τεταμένου κλίματος της εποχής εκείνης. Περίπου 200 άτομα εκτελέστηκαν και τάφηκαν σε ανώνυμους τάφους γύρω από τον τόπο εκτέλεσης. Σύμφωνα τις ληξιαρχικές πράξεις που σώζονται στο Δήμο Κερκυραίων συντάχθηκε κατάλογος 112 εκτελεσμένων. Για τους παραπάνω λόγους, το νησί έχει κηρυχθεί ιστορικός τόπος.
- Από το 1976, επιζώντες θανατοποινίτες και συγγενείς εκτελεσμένων συνέστησαν το σωματείο “Λαζαρέτο” το οποίο φρόντισε για τη διευθέτηση του χώρου μετατρέποντάς τον σε χώρο ιστορικής μνήμης.
Πηγή: Δήμος Κερκυραίων
Λαζαρέτο Κέρκυρας (Αγ. Δημήτριος)
* * *
ΔΙΑΘΗΚΗ ΓΥΝΑΙΚΑΣ ΠΡΟΣΒΕΒΛΗΜΕΝΗΣ ΑΠΟ ΠΑΝΩΛΗ (16ος αι.)
αφκθ΄(1529)
ƒ τη α΄(1η) του Ιανουαρίου. Αγγέλω, γυνή του ποτέ Πέτρου Σέρβου, ούσα ασθενής εκ της νόσου του θανατικού, και θέλοντες οι Προβλεπταί της Υγείας[i] πέμψαι αυτήν εις το Λαζαρέτο[ii] κατά την τάξιν, σώον μεν έχουσα τον νουν και τας ετέρας αισθήσεις, θέλουσα διορθόσαι τα αυτής αγαθά και γραφήν παραδούναι, μήπως αιφνηδίως και έλθη εν αυτή ο θάνατος και τα αγαθά αυτής αδιόρθωτα μείνωσι, ως και εν πολλοίς άλλοις τούτο συμβέβηκε, έγνω προς τούτο πάντα τα αυτής αγαθά διορθώσει ένθεν τοινί ενώπιον εμού νομικού Πέτρου του Σπόγγου, και των κάτωθεν υπογραφομμένων μαρτύρων παρακληθέντων παρ’ ετέρου προσώπου ανταυτής, καθημένη εν τη πύλη της οικίας αυτής, απέναντι και ημών εστόντων, είπεν μεγαλοφώνως ούτως: Αφίω διά την ψυχήν μου του κυρ Λοΐσιου του Βαρύ υιού του κυρ Θεοδώρου τα πάντοια αγαθά, τόσο το οσπίτιόν μου εν ω οικώ, όσον και παν έτερον πράγμα και δικαίωμα όπερ έχω, εκ παντώς τρόπου, όστις να οφείλη να μου ποιήση τα διατεταγμένα μνημόσυνα και λειτουργίες και σαραντάρι[iii] έν εις την μονήν της Αγίας Τριάδος της Κοινότητας Κορυφών. Πας δε τις έτερος καθ’ημάς προσηκειόμενος[iv] και όστις ήθελε εναντιωθή της παρούσης μου διορθόσεως, αφίω του καθενός σόλδια πέντε και ουχί άλλο τι. Ή γαρ παρούσα μου εσχάτη διαθήκη βούλομαι του έχειν το ισχυρόν και βέβαιον κατά παντός είδους διαθήκης και τα εξής. Μάρτυρες Μισέρ Νικόλαος Παυλιώτης, Μισέρ Μάρκος Αχαμαλος και Μαστρο Δημήτρης ο Κανατάς.
Α.Ν.Κ., Συμβ., Τόμος Σ 146, σ. 90v
Η κυρα Αγγέλω, άρρωστη από πανώλη, μεταφέρεται με τη βία στο Λαζαρέτο. Προτού την πάρουν από το σπίτι της, πείθει τους δεσμοφύλακές της να της επιτρέψουν να κάνει τη διαθήκη της. Για τον σκοπό αυτό έρχεται ο συμβολαιογράφος Πέτρος Σπόγγος και τρεις μάρτυρες. Οι τέσσερις άνδρες, βέβαια, δεν τολμούν να την πλησιάσουν. Έτσι, η άτυχη γυναίκα, αδύναμη από την αρρώστια και την κακοτυχία της, κάθεται κατάχαμα, στην πόρτα του σπιτιού της και φωνάζει «μεγαλοφώνως ούτως». Η φωνή της θα έτρεμε καθώς ξεστόμιζε τις τελευταίες της λέξεις μπροστά στους γείτονες και συμπολίτες της. Αφήνει όλη της την περιουσία στον κυρ Λοΐσιο, ο οποίος ήταν πιθανόν γείτονάς της και ο μόνος που τη φρόντισε, αντίθετα με τους συγγενείς της, για τους οποίους διαφαίνεται η πίκρα της κι ας τους αφήνει από 5 σόλδια.Κάποια στιγμή η υπαγόρευση της διαθήκης τελειώνει και οι δεσμοφύλακες οδηγούν την κυρά Αγγέλω προς τη θάλασσα και το Λαζαρέτο.
[i] Οι προβλεπτές της Υγείας ήταν υπεύθυνοι για τη λειτουργία του λοιμοκαθαρτηρίου και την αντιμετώπιση των επιδημιών.
[ii] Λαζαρέτο: λοιμοκαθαρτήριο.
[iii] Σαραντάρι: «σαρανταλούτρουγο».
[iv] Προσοικειώμενος: οικείος, συγγενής.
Πηγή: Ανδρέας Γραμμένος , http://corfuhistoryforum.blogspot.com
* * *
Leave A Comment