Η πρωτομαγιάτικη απεργία του 1886 στο Σικάγο είχε ως αποτέλεσμα 185.000 εργάτες να κερδίσουν το 8ωρο και τουλάχιστον 200.000 εργάτες να μειώσουν το χρόνο εργασία τους από τις 12 στις 10 και 9 ώρες. Σε πολλές, επίσης, περιοχές, κερδήθηκε η ημιαργία του Σαββάτου, ενώ αρκετές βιομηχανίες σταμάτησαν την κυριακάτικη εργασία. Ηταν λογικό, επομένως, να υιοθετηθεί η Πρωτομαγιά ως η παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης. Αρχισε δε να γιορτάζεται ως τέτοια από το 1890.

Στην αρχαιότητα και στο μεσαίωνα υπήρχαν, σε διάφορα μέρη του κόσμου, συγκεκριμένες ημέρες προς τιμήν της χειρωνακτικής εργασίας. Αργότερα, κατά τη γαλλική επανάσταση, ορίστηκε μια ειδική μέρα του Σεπτέμβρη που θεωρούνταν εργατική αργία, ενώ στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη δεκαετία του 1790 άρχισε να γιορτάζεται η 4η Ιούλη κάθε έτους ως η μέρα των εργατών και των καταπιεσμένων, κατά την οποία διεκδικούσαν τα δικαιώματά τους. Η παράδοση αυτή, κράτησε στις Ηνωμένες Πολιτείες ως τη δεκαετία του 1880 και στη συνέχεια επισκιάστηκε από την «Ημέρα της Εργασίας» – που γιορταζόταν την πρώτη Δευτέρα του Σεπτέμβρη κάθε έτους – και από την Πρωτομαγιά.

Κέρκυρα Πρωτομαγιά 1945: Η πορεία στα Μουράγια (συλλογή Στέφανου Ριζικάρη)

 Εργασία 14 ωρών

 Στις αρχές του 19ου αιώνα, ο χρόνος εργασίας στις βιομηχανίες του τότε ανεπτυγμένου κόσμου έφτανε τις 12 και 14 ώρες ημερησίως, ενώ κατά την περίοδο των Ναπολεόντειων Πολέμων ανέβηκε κατά 4 έως 6 ώρες επιπλέον. Δεν υπήρχε σταθερός χρόνος εργασίας κι αυτό ήταν ένα ουσιαστικό πρόβλημα άμεσα συνδεδεμένο με το γενικότερο πρόβλημα των όρων πώλησης της εργατικής δύναμης. Στις Ηνωμένες Πολιτείες από τη δεκαετία του 1790 άρχισαν οι πρώτοι εργατικοί αγώνες για την καθιέρωση της δεκάωρης εργασίας με πρόσθετη πληρωμή για τις υπερωρίες. Η πάλη για το θέμα αυτό υπήρξε αρκετά σκληρή και μόνο κατά το δεύτερο μισό του 19ου αιώνα κατορθώθηκε να γίνει το δεκάωρο η κανονική εργάσιμη μέρα για τους περισσότερους ειδικευμένους Αμερικανούς τεχνίτες. Για την πλειοψηφία των εργατών, όμως, το πρόβλημα παρέμενε και μόνο γύρω στο 1860 οι ώρες εργασίας μειώθηκαν στις 11.

 Οχτάωρο

 Το αίτημα για οχτάωρη εργασία διατυπώθηκε για πρώτη φορά στην Αγγλία το 1829 από την «Εθνική Ενωση για την Προστασία της Εργασίας» και εφαρμόστηκε στην αποικία της Βικτωρίας την 21η Απρίλη του 1856. Οραματισμοί για το Οχτάωρο άρχισαν να εκφράζονται και στις Ηνωμένες Πολιτείες από το 1829, ενώ τα πρώτα σημαντικά μέτρα για την εξασφάλισή του το εργατικό κίνημα των ΗΠΑ άρχισε να τα παίρνει από το 1863. Μετά, όμως, από τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο (1861 – 1865) ο αγώνας για την οχτάωρη εργάσιμη ημέρα πήρε εκρηκτικές διαστάσεις.

 Η Πρωτομαγιά του 1886

 Το 1884 η Αμερικανική Ομοσπονδία Εργασίας αποφάσισε ότι η 1η Μάη του 1886 θα είναι ημέρα ενός εκτεταμένου απεργιακού αγώνα των εργατών, με σκοπό την καθιέρωση του Οχτάωρου. Στην πρωτομαγιάτικη απεργία του 1886, στις ΗΠΑ, γύρω στο μισό εκατομμύριο εργάτες παράτησαν τη δουλιά τους και συνενώθηκαν στους δρόμους. Σημαντικές απεργίες και διαδηλώσεις έγιναν στις περισσότερες από τις μεγάλες πόλεις, αλλά και στις μικρές πόλεις και κωμοπόλεις. Επίκεντρο, όμως, του αγώνα αναδείχτηκε το Σικάγο, με 90.000 διαδηλωτές στους δρόμους. Ηταν τόσο μεγάλη και τόσο επιβλητική η κινητοποίηση της εργατικής τάξης του Σικάγου, ώστε στις 3 Μάη, η αστυνομία πυροβόλησε εν ψυχρώ εναντίον εργατών που διαδήλωναν – κατά των απεργοσπαστών – έξω από το εργοστάσιο θεριστικών μηχανών «Μακ Κόρμικ». Το αποτέλεσμα ήταν να δολοφονηθούν εν ψυχρώ 4 διαδηλωτές και να τραυματιστούν αρκετοί. Την επομένη, 4 Μάη, η εργατική τάξη του Σικάγου πραγματοποίησε διαδήλωση διαμαρτυρίας στο Χέιμαρκετ, όπου κάποιος προβοκάτορας έριξε βόμβα, σκοτώνοντας έναν και τραυματίζοντας πάνω από 70 αστυνομικούς. Οι υπόλοιποι αστυνομικοί ανασυγκροτήθηκαν κι άρχισαν να πυροβολούν εναντίον του πλήθους, προκαλώντας πλήθος τραυματιών και τουλάχιστον ένα νεκρό. Τις επόμενες μέρες, πέθαναν άλλοι έξι τραυματίες αστυνομικοί, αλλά ο θάνατός τους ήταν συνέπεια τραυματισμών που υπέστησαν από τους αδιάκριτους πυροβολισμούς των συναδέλφων τους.

Συνελήφθησαν τότε και οδηγήθηκαν σε σκηνοθετημένη δίκη οχτώ άνθρωποι, που είτε δε βρίσκονταν στην πλατεία του Χέιμαρκετ, όταν ρίχτηκε η βόμβα, είτε δεν ήταν σε θέση, έμμεσα ή άμεσα, να έχουν την παραμικρή εμπλοκή σ’ αυτήν την υπόθεση. Τελικά, από τους 8, οι τέσσερις απαγχονίστηκαν στις 11 Νοέμβρη 1887, ένας βρέθηκε νεκρός στο κελί του και δύο καταδικάστηκαν σε πολλά χρόνια καταναγκαστικά έργα.

Λίγο αργότερα, στα 1890, η Πρωτομαγιά άρχισε να γιορτάζεται ως παγκόσμια μέρα της εργατικής τάξης.

 Στην Ελλάδα

 Οι σταθμοί στην ιστορία του ελληνικού εργατικού κινήματος δεν απέχουν χρονολογικά από αυτούς των κινημάτων των προηγμένων χωρών, ωστόσο υπάρχουν σημαντικές διαφορές στο ιδεολογικό επίπεδο.

Ο γιορτασμός της εργατικής Πρωτομαγιάς στο Παρίσι το 1892 δίνει αφορμή για σχόλια στον αθηναϊκό τύπο για την ημέρα του παγκόσμιου προλεταριάτου. Την επόμενη χρονιά, 1893, γίνεται στην Αθήνα η πρώτη πρωτομαγιάτικη εργατική συγκέντρωση. Στα 1894 ο γιορτασμός είναι εντυπωσιακός, αλλά μόλις το 1924 η Πρωτομαγιά παίρνει καθαρά προλεταριακό χαρακτήρα.

 Στην Κέρκυρα

 Τον Απρίλη του 1919 ιδεολογικές αντιπαραθέσεις στο Εργατικό Κέντρο της Κέρκυρας αναγκάζουν μια σειρά σωματείων να αποχωρήσουν από τη δύναμή του. Οι αποφάσεις πάρθηκαν με αφορμή τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς (ο οποίος ματαιώθηκε) και αποχωρούν τα σωματεία καπνεργατών, ξυλουργών, αρτεργατών, εργατών αλευρομύλων, ραπτεργατών και ιδρύουν την Πανεργατική Ένωση «.. επί τη βάσει της πάλης των τάξεων, έξω κάθε αστικής επιρροής με τάσεις και σκοπόν την χειραφέτησιν του προλεταριάτου». Στα εγκαίνια των γραφείων καλούνται ως ομιληταί ο βουλευτής Α. Σίδερης και ο Γραμματέας του Σοσιαλιστικού Τμήματος Βαρότσης.

Σε πρόσκληση της διοίκησης του Εργατικού Κέντρου προς τα εναπομείναντα σωματεία για τον εορτασμό της Πρωτομαγιάς σε νέα ημερομηνία, τα σωματεία της Πανεργατικής κα πολλά άλλα όπως των κτιστών, των υποδηματοποιών και των αμαξηλατών απάντησαν ότι η «αληθής εργατική εορτή παρήλθε και ότι ετοιμάζονται να προσχωρήσουν εις την Πανεργατικήν».

Η Πρωτομαγιά του 1920 γιορτάζεται με συγκέντρωση μπροστά από το Δημοτικό Θέατρο, με  κεντρικό ομιλητή τον ποιητή Σπύρο Νικοκάβουρα (Σφακερά 1883-1952).   Ο Σπ. Νικοκάβουρας συμμετείχε στη σοσιαλιστική ομάδα του Ντίνου Θεοτόκη μαζί με τους: Αριστοτέλη Σίδερη, Σ. Παξινό, Ειρήνη Δενδρινού, Νίκο Λευτεριώτη. Τον Απρίλη του 1920 δημοσιεύεται στο «Ριζοσπάστη» το σονέτο του με τον τίτλο «Λένιν» εμπνευσμένο από την Οχτωβριανή Επανάσταση

 Λευκάδα 1933

 Στ συγκέντρωση εργατών και εργατών στην Λευκάδα την ημέρα της Πρωτομαγιάς,  εκφράστηκε η διαμαρτυρία για τα εκκρεμή εργατικά ζητήματα και ζητήθηκε η κατάπαυση της τρομοκρατίας, κατάργηση του Ιδιώνυμου, ελευθερία στις συγκεντρώσεις, τον επαναστατικό τύπο  και χορήγηση γενικής αμνηστείας.

 

ΠΗΓΕΣ:

Ριζοσπάστης, φ. 29-04-1919, 03-05-1933, 29-09-1977, 29-04-1979 και 20-04-2000
Γιώργος Ζούμπος
http://bibliokerkyra.blogspot.it/

όπως δημοσιεύτηκε στην εφημ. «ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ», 14-09-2010

 

* * *

Διαβάστε επίσης...