Η δολοφονία του Παναγιώτη Γίδα το Δεκέμβρη του 1944

«Επιλήφθηκε του νόμου για τη δίωξη των δοσιλόγων με βάση τα επίσημα στοιχεία και ντοκουμέντα καθώς και με φακέλλους καταδοτών από τ’ αρχεία των κατακτητών»

Στις αρχές Οκτώβρη 1944 οι Γερμανοί έχουν εγκαταλείψει την Ελλάδα, η Κέρκυρα έχει περάσει στην αρμοδιότητα του ΕΔΕΣ και το 10° Σύνταγμα του ΕΛΑΣ, που έδρευε στην Κέρκυρα, έχει αφοπλιστεί. Βιαιότητες εκδηλώνονται καθημερινά κατά πολιτών με κορύφωση μετά τις 22 Δεκέμβρη, οπότε δυνάμεις του ΕΔΕΣ κυνηγημένες από τον ΕΛΑΣ καταφεύγουν στην Κέρκυρα.

Ειδικός Επίτροπος

Παναγιώτης Γίδας (1910-1945)

Ο πρωτοδίκης Παναγιώτης Γίδας (γεν. 1910) , μέλος της 12μελούς νομαρχιακής επιτροπής του ΕΑΜ Κέρκυρας, παραιτείται αμέσως μετά την Απελευθέρωση από τη νομαρχιακή και επανέρχεται αυστηρά στα δικαστικά του καθήκοντα. Στις 19 Δεκέμβρη δημοσιεύεται στον αθηναϊκό τύπο η τοποθέτησή του ως Ειδικού Επιτρόπου και επιλαμβάνεται του νόμου για τη δίωξη των δοσιλόγων με βάση τα επίσημα στοιχεία και ντοκουμέντα καθώς και με φακέλους καταδοτών από τ’ αρχεία των κατακτητών. Για τους δοσίλογους έχει δημοσιευτεί διάταγμα του κυβερνητικού αντιπρόσωπου Ιονίων Νήσων Λ. Μακά, προκειμένου να ασκηθούν διώξεις για εσχάτη προδοσία.
Ο Παναγιώτης Γίδας, στη δίωξη των δοσιλόγων «υπήρξε όντως εξαιρετικά ορμητικός και ολίγον δριμύς…». Έτσι προκάλεσε το μίσος τους, καθώς οι δοσίλογοι είχαν καταληφθεί από δέος για την επικείμενη τιμωρία τους
Ήδη όμως ο Μακάς (1-12-1944) έχει εκδώσει και διαταγή μετάθεσης του Γίδα στη Λευκάδα. Ο Γίδας αρνείται να εφαρμόσει τη διαταγή και στις 21 Δεκέμβρη συλλαμβάνεται από ΕΔΕΣίτες. Υφίσταται φρικτά βασανιστήρια και πεθαίνει στις 27 του μήνα στο Ψυχιατρείο. Η διαμαρτυρία της συζύγου του διευθυντή του Ψυχιατρείου Παναγιώτη Ζη προκαλεί την απόλυση του τελευταίου.

Ένα χρόνο μετά ο Δημ. Κ .Ζυμάρης γράφει

Στις 30 Δεκέμβρη 1945 «Η φωνή του λαού» Όργανο του Συνασπισμού των κομμάτων του Ε.Α.Μ. Κέρκυρας αφιερώνει το φύλλο εκείνης της μέρας στη μνήμη του μάρτυρα δικαστή Παναγιώτη Γίδα. Την ίδια μέρα γίνεται μνημόσυνο στην εκκλησία του Αγίου με φροντίδα Επιτροπής που την αποτελούν οι: Ε. Μωραϊτης, Α. Δενδρινός, Ι. Μοναστηριώτης, Γ. Πέτρου, Σ. Ναθαναήλ, Δ. Ζυμάρης.
Στην πρώτη σελίδα της εφημερίδας το κύριο άρθρο (ανυπόγραφο) με τίτλο «Ηθικό χρέος» δίνει το περίγραμμα της τοπικής κοινωνίας της εποχής εκείνης και του προεμφυλιακού κλίματος.
Ο Δ.Κ. Ζυμάρης σημειώνει για το Γιδα μεταξύ άλλων:
«… Κατά τον Ελληνοϊταλικόν πόλεμον παρά το δικαστικόν του αξίωμα, ως απλούς στρατιώτης με τιν γυλιόν του εις τον ώμον και το μάλιγχερ ανά χείρας, επολέμησεν από της πρώτης μέχρι της τελευταίας στιγμής, επί του ορεινού όγκου του Πόγραδετς και πέραν αυτού. Προσέφερε και αυτός όσας δυνάμεις διέθετε δια να συγγραφή από όλους τους μαχητάς το σύγχρονον Ελληνικόν έπος, το οποίον οι Καφφενόβιοι Μεγαλοελλαδίται δεν αρκούνται απλώς να θαυμάζουν, αλλ’ εις στιγμάς οψίμων προσποιητών, υστερικών πατριωτικών παροξυσμών, αρνούνται ως εν προκειμένω συνέβη και αυτόν τον πατριωτισμόν των συντελεστών του!!
Εις την Κέρκυραν ετοποθετήθη ως Πρωτοδίκης, όταν αύτη διήρχετο τας τραγικωτέρας της στιγμάς, υπό το πέλμα επιδρομέως όστις τα πάντα εμηχανεύετο και τα πάντα μετήρχετο δια να της μεταβάλη τον Εθνολογικόν χαρακτήρα.
Και εις την βωβήν αλλά δεινήν πάλην, η οποία διεξήγετο εν Κερκύρα της παθητικής μεν, αλλά μετά μανίας και μέχρις εσχάτων αντιστάσεως κατά των σχεδίων του θρασυδείλου επιδρομέως, από ολόκληρον τον πληθυσμόν της νήσου – πλην λίαν γνωστών ελαχίστων καταπτύστων εξαιρέσεων, – o Παναγιώτης Γίδας ήτο εκ των πρωτοπόρων. Χαλύβδινος. Νευρώδης. Αλύγιστος. Πραγματικός εμψυχωτής. Ούτε ανέτεινε την χείρα «ρομαναμέντε» ούτε πουλένταν εγεύθη, ούτε προσκλήσεις ενδέχετο, ούτε εις γεύματα έλαβε μέρος, ούτε εις τέια μετέσχε.
Ποιός Κερκυραίος δεν ενθυμήται την διαρκούσης της κατοχής υπερήφανον αξιοπρεπή, αψόγως Ελληνικής συμπεριφοράν του; Επείνασεν αλλά δεν εκάμφθη. Τον εχόρταινε η πίστις του δια την καλυτέραν Ελληνικήν αύριον. Έμεινε γυμνός αλλά δεν εγονάτισε. Τον εθέρμαινεν η ιδέα της Πατρίδος. Επί της έδρας εφ’ ης τον είχε τοποθετήση η Πολιτεία, υπήρξεν άφθαστος. Ούτε διαταγήν του Παρίνι, ούτε διαταγήν του Ντούτσε ως αρχηγού των στρατευμάτων «των δρώντων εφ’ όλων των μετώπων». Ήτο ο δικαστής όστις μετ’ άλλων δύο συναδέλφων του συστηματικώς ηγνόησε πάσαν νομοθετικήν πράξιν του Επιδρομέως.
Εφήρμοζε καθ’ όλον το διάστημα της δουλείας μόνον τους Ελληνικούς Νόμους, κατά την Ελληνικήν του συνείδησιν. Χωρίς να υπολογίζη, χωρίς να πτοηθή, αλλά και χωρίς να επαίρηται, χωρίς να κατηγορή κάνενα. Διότι ήτο σεμνός ο Παναγιώτης Γίδας. Σεμνός ως άνθρωπος. Σεμνός ως δικαστής. Σεμνός και εις τον πατριωτισμόν του ακόμη. Τον πατριωτισμόν τον ήσκει ως καθήκον και δεν τον διελάλει ως εμπόρευμα.
Ήλθε τέλος και η αγία ημέρα της απελευθερώσεως. Ο Παναγιώτης Γίδας δεν εξήλθε των παραθύρων δια να διαλαλήση μομφάς κατ’ άλλων. Ούτε και εναντίον εκείνου που τον εσυκοφάντησε, και όστις ιδιόχειρον αφήκε της συκοφαντίας το πειστήριον.
Παρέμεινε σεμνός και παρέμεινε δικαστής. Του ανετέθη η δίωξις των δοσιλόγων. Η υπ’ αριθ. 6 Συντακτική πράξις της Κυβερνήσεως Πλαστήρα πείθει ότι ορθώς εσκέφθη και ορθώς έπραξεν.
Αλλα… εθίγοντο οι άνθρωποι του … Μάσσα. Προσεβάλοντο συμφέροντα…».

Η οδός «Πρωτοδίκη Παναγιώτη Γίδα» βρίσκεται πίσω από το παλιό Δικαστήριο και επισημαίνεται μόνο από μία πινακίδα. Σύντομα όμως θα χαθεί και αυτή όπως φαίνεται.

Στα 1984

Σαράντα χρόνια μετά τη δολοφονία, ο δικηγορικός Σύλλογος της Κέρκυρας, στις 5 Δεκέμβρη 1984 οργανώνει ειδική εκδήλωση στο Φοίνικα ενώ εκδίδεται και ειδικό δικαστικό ένσημο. Ταυτόχρονα, με φροντίδα του ιατρού Αντρέα Γκούση και του δημοσιογράφου Σπύρου Κατσαρού εκδίδεται φυλλάδιο το οποίο διηγείται συνοπτικά τα κατοχικά χρόνια στην Κέρκυρα, λεπτομερειακά το ιστορικό της δολοφονίας του Παναγιώτη Γίδα και τις δίκες που ακολούθησαν χωρίς να τιμωρηθούν ποτέ οι πραγματικοί δολοφόνοι.. Ο ίδιος ο αείμνηστος πια Αντρέας Γκούσης έζησε από κοντά τα γεγονότα και ήταν ο τελευταίος της Νομαρχιακής Επιτροπής του Ε.Α.Μ. που έφυγε από τη ζωή.

Γιώργος Ζούμπος
(Όπως δημοσιεύτηκε στην «ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ ΕΝΗΜΕΡΩΣΗ»,  19-12-2015)

ΠΗΓΕΣ:
• Ν. Γ. Ζιάγκος, «Αγγλικός ιμπεριαλισμός και Εθνική Αντίσταση 1940-1945», Τ. 5ος , Αθήνα, 1981
• Βασίλης Άνθης, «Ένα ταξίδι μια ζωή», Κορόντζης, Αθήνα, 1993
• Ανδρέας Γκούσης- Σπύρος Κατσαρός, «Παναγιώτης Γίδας /Πρωτοδίκης-Ανακριτής Ειδικός Επίτροπος Δοσιλόγων», Χρονικά των Κορυφών, Κέρκυρα, 1984
• Εφ. «Ελευθερία» (Αθήνα), φ. 19-12-1944 (Ψηφιακή Συλλογή Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδας)
• Εφ. «Η φωνή του λαού» (Κέρκυρα), φ. 30-12-1945 (Συλλογή Δημόσιας Κεντρικής Βιβλιοθήκης Κέρκυρας)
• Εφ. «Ριζοσπάστης», φ. 30-05-1997

* * *